ZGŁOSZENIE do udziału w Konkursie „Inwestycja z perspektywą”
Zgłaszający: Gmina Krzyżanowice;
Zgłaszany obiekt: Ruiny Zamku w Tworkowie
Inwestor: Gmina Krzyżanowice
Wykonawca: HRESA firma ogólnobudowlana Dawid Tatarczyk, Wodzisław Śląski
Projekt: prof. Witeczek Jerzy Pracownia Architektoniczna, Gliwice
Typ obiektu: turystyczno-rekreacyjny
Tytuł projektu: Szylerzowice i Krzyżanowice – miejsca odpoczynku i aktywności.
Program, z którego przyznano dofinansowanie: Interreg V-A Republika Czeska – Polska 2014 – 2020.
Kwoty projektu:
Kwota inwestycji: 4.623.812,46 zł
Dofinansowanie: 2.816.587,20 zł
Wkład własny: 497.044,80 zł
Środki dodatkowo dodane w projekcie z budżetu gminy: 1.319.180,46 zł
Przedmiot projektu, czyli ruiny zamku w Tworkowie stanowią zabytek wpisany do rejestru zabytków Województwa Śląskiego. Historia obiektu rozpoczyna się w średniowieczu, a dokładnie w XIII wieku, kiedy to powstała na tym terenie kamienna warownia. Jej ślady widać po dziś dzień, w postaci ciosanych kamieni w skrzydle zachodnim zamku. Kiedy warownia wraz z okolicznymi dobrami przeszła we władanie rodu Tworkowskich, przebudowano ją na zamek w stylu gotyckim. Renesansowy charakter zamkowi nadała przebudowa zakończona w 1567 roku. W ramach jej realizacji dodano do obiektu funkcje mieszkalne i reprezentatywne. Dzisiejszy, neorenesansowy charakter zamku nadała mu przebudowa rozpoczęta w 1860 r. przez słynnego architekta Carla Heydenreicha. W pierwszej połowie XVII w. rodzina słynnego poety Josepha von Eichendorffa, będąca wtedy właścicielami dóbr, zleciał wykonanie rozległego, przyzamkowego parku. W styczniu 1931 r. wybuchł w pałacu pożar, który strawił prawie cały budynek. Pałac nie został odbudowany. Dzieła zniszczenia zabytku dokończyły działania wojenne z 1945 roku. Od tego czasu obiekt był zaniedbywany przez powojennych właścicieli, co z roku na rok powodowało pogarszanie się jego stanu technicznego i postępującą degradację.
Od 2004 r. właścicielem zabytku jest Gminy Krzyżanowice, która do 2017 r. prowadziła bieżące prace konserwatorskie i porządkowe na ruinach oraz pielęgnację zieleni. Włodarzom bardzo zależało na bezpiecznym i kompleksowym udostępnieniu obiektu zwiedzającym, toteż w 2017 r. Gmina Krzyżanowice pozyskała w partnerstwie czeskim stowarzyszeniem: Tělovýchovná jednota Ostrava (Stowarzyszenie wychowania fizycznego zarządzające polem golfowym w Szylerzowicach). Środki pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu współpracy polsko-czeskiej Interreg V – A Republika Czeska – Polska 2014 - 2020, na przeprowadzenie prac umożliwiających kompleksowe udostepnienie zabytkowych ruin dla mieszkańców i turystów. W zakres prac wchodziło m. in. odgruzowanie, rekonstrukcja murów i nadproży, wykonanie żelbetowych konstrukcji dachu wozowni i wieży oraz stalowej klatki schodowej, jak też uporządkowanie i zagospodarowanie terenu wokół ruin. W trakcie prac wywieziono 200 aut ciężarowych gruzu. W ramach opisanego projektu dokonano również rewitalizacji przyzamkowego parku, w którym wykonano roboty ziemne, nasadzenia roślinności: głównie drzew szlachetnych i gatunków kwitnących, wykonanie cieków wodnych, tak by zasilały odtworzony staw, montaż małej architektury, wykonanie ścieżki zdrowia dr Sebastiana Kneippa, utworzenie ścieżki edukacyjnej opowiadającej historię oraz ciekawostki dotyczące zamków
w Tworkowie i czeskich Szylerzowicach oraz rodzin Lichnowskich i Eichendorffów.
Obiekt oficjalnie otwarto latem 2020 r. W pierwszy weekend otwarcia odwiedziło go ponad 2000 osób. Dziś odtworzony i zabezpieczony obiekt oferuje odwiedzającym podróż do czasów szlacheckich rodów Eichendorffów i Reisewitzów. Dawne krużganki, arkady i korytarze pozwalają na własnej skórze doświadczyć trwającej od XIII w. historii tego miejsca. Pałacowa wozownia jest miejscem organizacji wydarzeń kulturalnych i tematycznych. Latem, mimo panującej pandemii udało się zorganizować kilka ciekawych wydarzeń. W zachodnim skrzydle ruin, na wysokości 21 metrów, w odtworzonej, zabytkowej wieży zegarowej, utworzono wieżę widokową z której rozpościera się wspaniały widok na miejscowość i sąsiednie tereny. Obserwację terenów pogranicza umożliwiają posadowione na wieży lunety. Przedmiotowa wieża włączona została do szlaku wież i platform widokowych w Euroregionie Silesia o nazwie "Silesianka". Ruiny zamku w Tworkowie są kluczowym zabytkiem i atrakcją promującą markę turystyczną "Kraina Górnej Odry".
Utworzony obiekt cechuje ogromna perspektywiczność. Ilość odwiedzających wzrasta cały czas. Gmina Krzyżanowice kontynuuje inwestycje w obiekt. Pozyskano kolejne środki na odbudowę i dodanie nowych funkcji zabytku. Tym razem z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014 – 2020. Projekt zakończony zostanie w 2022 roku i zakłada on odbudowanie budynku dawnej wozowni i jej adaptację do organizacja cało rocznych wydarzeń o charakterze kulturalnym, naukowym i biznesowym. Warto również nadmienić, iż lunety udostępnione na wieży widokowej stanowią efekt realizacji kolejnego projektu tym razem dofinansowanego ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Władze gminy inwestują w obiekt środki zarówno własne gminy, jak i pozyskane ze źródeł zewnętrznych – dostrzegając w obiekcie ogromny potencjał i możliwości zarówno turystyczne, jak agregujące potencjał całej naszej części pogranicza polsko-czeskiego. Ruiny zamku w Tworkowie to ważny punkt turystycznej mapy pogranicza i zachodniej części województwa Śląskiego, a jego poziom i jakość rosną z roku na rok.