Zgłaszający: Gmina Miasto Zakopane

Zgłaszany projekt: „Modernizacja zabytkowej Willi Czerwony Dwór na cele kulturalne”

Numer projektu: RPMP.06.01.01-12-0099/16

Projekt realizowany na podstawie umowy nr RPMP RPMP.06.01.01-12-0099/16-00-XVII/448/FE/17 z dnia 08.12.2017 r., współfinansowany ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020.

Okres realizacji projektu: od 22.10.2015 r. do 30.11.2019 r.

Czerwony Dwór nazywany perłą stylu zakopiańskiego, znajdujący się w samym sercu Zakopanego, w bliskim sąsiedztwie Tatrzańskiego Parku Narodowego, stanowi jeden z najbardziej znanych i uczęszczanych punktów na kulturalnej mapie Zakopanego i Podhala.

Willa Czerwony Dwór, pierwotnie „Władysławka”, wybudowana została przez Wojciecha Roja w latach 1901-1902 prezentując Witkiewiczowski nurt stylu zakopiańskiego. Od ponad stu lat, Czerwony Dwór gościł wiele wybitnych przedstawicieli kultury, nauki, polityki, będąc miejscem, w którym kreowały się wybitne dzieła, natchnienia, pomysły, decyzje wagi państwowej i lokalnej. Nie sposób wymienić wszystkich, jednak koniecznym jest przywołanie postaci Artura Rubinsteina, Stefana Żeromskiego, Karola Szymanowskiego, Zofii Nałkowskiej czy Piotra i Rafała Malczewskich i wiele innych. Po II wojnie Światowej budynek został przejęty i przekazany na cele oświatowe, stanowiąc funkcję schroniska młodzieżowego, a od roku 1951 do roku 2016 w willi znajdowało się przedszkole imienia Karola Szymanowskiego.

Nie przez przypadek Czerwony Dwór został nazwany perłą stylu zakopiańskiego. Przy jego budowie zastosowano główne elementy, które odzwierciedlają styl zapoczątkowany przez Stanisława Witkiewicza. Budynek wykonany z drewna posiada wysoką kamienną podmurówkę, w rzeźbie  wykorzystane zostały elementy kultury góralskiej, których wartość artystyczną można dostrzec w precyzyjnie opracowanych detalach, bogato rzeźbionych sosrębach, perfekcyjnej snycerce i  stolarce. Willa posiada dach koloru czerwonego, od którego wzięła się nazwa Czerwony Dwór.

Warto wspomnieć, iż obecnie willa Czerwony Dwór ze względu na swoją nieocenioną wartość zabytkową i architektoniczną, objęta jest ochroną konserwatorską i wpisana została do rejestru zabytków Województwa Małopolskiego. Pełniąc przez laty funkcje oświatowe, potencjał willi i jej znaczenie historyczne i kulturowe nie było w pełni wykorzystywane, co odzwierciedliło się w pragnieniu mieszkańców i turystów dokonania głębokiej modernizacji willi i przywrócenia jej dawnego blasku. W wyniku przeprowadzonych konsultacji społecznych jednoznacznie stwierdzono, iż nieceniony dla zakopiańskiej architektury budynek zostanie poddany modernizacji z zachowaniem jego pierwotnego stylu.

Modernizacja budynku oraz jego wyposażenie w meble regionalne zostały zrealizowane w ramach projektu współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 oraz ze środków budżetu Miasta Zakopane.
Pierwszym oraz najbardziej istotnym etapem modernizacji była renowacja wnętrz budynku Czerwonego Dworu. Warto wspomnieć, iż w procesie modernizacji willi została zachowana pierwotna architektura budynku. W zakresie prac we wnętrzu obiektu zostały wykonane prace z zakresu rozbiórki części ścian, stropów, schodów w piwnicach, na parterze oraz na poddaszu. Zostały także wzmocnione fundamenty budynku. Kolejnym elementem był montaż nowych elementów budowlanych na poszczególnych kondygnacjach: ściany, stropy, schody, zabezpieczenia schodów. W ramach prac zostały także przeprowadzone wymiany stolarki drzwiowej i okiennej, a także prace konserwacyjne (malowanie, czyszczenie, impregnacja) istniejących elementów wewnętrznej konstrukcji budowlanej. Wszystkie ściany, podłogi i sufity zostały oczyszczone, dzięki temu zabiegowi sczerniałe przez stulecie drewno odzyskało swój dawny kolor a wszystkie bogate rzeźbienia w drewnie zostały uwydatnione. Bezpośrednio z budynkiem powiązane były także prace związane z wymianą części konstrukcji dachowej i pokrycia dachu w miejscach zniszczonych lub uszkodzonych. Pracom modernizacyjnym poddany został również dach z czerwonej blachy, od którego wzięła się nazwa „Czerwony Dwór”. Czerwona blacha zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi została zastąpiona ciemnoczerwoną dachówką.

Modernizacja willi to nie tylko prace mające odtworzyć naturalne piękno budynku, w ramach inwestycji dążono do jak najlepszego przystosowania obiektu dla osób niepełnosprawnych. Budynek zarówno na parterze jak i piętrze posiada toalety dla osób niepełnosprawnych, w punkcie informacyjno-promocyjnym została zainstalowana aparatura wspierająca komunikację z osobami niepełnosprawnymi – pętla indukcyjna.

W ramach modernizacji budynku kładziono duży nacisk na zachowanie pierwotnej jego architektury, jednocześnie stosując szereg nowoczesnych rozwiązań. Obiekt został wyposażony w nowoczesny system przeciwpożarowy, alarmowy, ogrzewanie geotermalne, jak również nowoczesny system sterowania oświetleniem zewnętrznym i iluminacją zewnętrzną.

Modernizacja Czerwonego Dworu to renowacja jego wnętrza, jak również zagospodarowanie terenu wokół budynku. W  ramach inwestycji wymienione zostało ogrodzenie, którego jedna ze ścian pełni funkcję wystawienniczą. Powstała również plenerowa scena wykorzystywana do działalności kulturalnej.
Kolejnym oraz bardzo istotnym etapem modernizacji był zakup i montaż wyposażenia wnętrz budynku. W zakresie wyposażenia budynku, w roku 2019 zostały zakupione oraz zamontowane bogate w rzeźbienia meble w stylu regionalnym oraz elementy wystawiennicze (gabloty, ścianki, stanowiska interaktywne, ramy). Czerwony Dwór wyposażony został w krzesła i stoliki dla zwiedzających oraz uczestników organizowanych konferencji lub spotkań, niezbędne meble do obsługi odwiedzających w punkcie informacyjnym oraz na cele gospodarcze i sanitarne. Wyposażenie obiektu dotyczyło także niezbędnego sprzętu multimedialnego (komputery, rzutniki, ekrany, kamery monitoringowe).

Decyzją Burmistrza Miasta Zakopane Leszka Doruli budynek został przeznaczony na Centrum Kultury Rodzimej. W Czerwonym Dworze odbywają się wystawy dzieł podhalańskich twórców, warsztaty twórczości ludowej, wykłady, prelekcje, spotkania autorskie. W ramach innego projektu, dofinansowanego ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego, w Czerwonym Dworze zrealizowanych zostało 720 godzin warsztatów popularyzujących zakopiańskie dziedzictwo kulturowe m.in. z zakresu malarstwa na szkle, haftowania, gry na dudach, wytwarzania kożuchów i serdaków oraz kapcy, kierpcy, plecenia skarpet, swetrów i toreb, w których na przestrzeni lat 2018-2019 uczestniczyło ponad 3000 osób.

Modernizacja willi Czerwony Dwór to przedsięwzięcie, które przyniosło nieocenioną wartość dla lokalnej kultury, sztuki czy edukacji. Odnowiony budynek zapewnił miejsce, w którym zakopiański styl, sztuka rodzima lokalnych twórców może być swobodnie rozwijana, podtrzymywana i promowana wśród mieszkańców, szczególnie tych najmłodszych, jak i wśród turystów z całego świata licznie odwiedzających obiekt. Można śmiało powiedzieć, iż dzięki przeprowadzonej modernizacji, na nowo odżyła działalność kulturalna Zakopanego i okolic.

Dodatkowo warto podkreślić niezwykłą aktywność Centrum Kultury Rodzimej w Willi Czerwony Dwór w okresie pandemii. Zorganizowano m.in. następujące wydarzenia dostępne dla odbiorców w Internecie:
•    Cykl „Zakopane czyta Jana Pawła II”
•    Wystawa pasyjna „Pozwólcie działać we mnie tajemnicy”
•    Wystawa „Wtopieni w krajobraz. Zakopiańscy twórcy ludowi”
•    Wystawa „Portrety zakopiańskich twórców w obiektywie Adama Brzozy”
•    Wydarzenia związane z Międzynarodowym Festiwalem Folkloru Ziem Górskich, jak np. koncert „Na folkową nutę”, Jarmark Św. Cecylii, warsztaty dla dzieci i dorosłych popularyzujące zakopiańskie dziedzictwo kulturalne oraz spotkania z zakopiańskimi twórcami ludowymi
Profil obiektu dostępny jest na platformie YouTube pod adresem:

https://www.youtube.com/channel/UCfLpNdpIYtad1ptTJSv_qKw

Zapraszamy także na wirtualny spacer po wnętrzach Czerwonego Dworu dostępny pod adresem:

https://www.zakopane.pl/strefa-turystyczna/kultura/zakopianskie-centrum-kultury/czerwony-dwor/spacer-po-czerwonym-dworze