Jak podkreślił dr Benedetto w dokumencie przygotowanym na wniosek Komisji Budżetowej Parlamentu Europejskiego, w 1952 r. została ustanowiona pierwsza europejska wspólnota polityczna węgla i stali. Wspólnota posiadała centralne, niezależne instytucje o uprawnieniach w zakresie poboru podatków z sektorów węgla i stali. Nie podlegało to bezpośredniej kontroli państw członkowskich.

"Jeśli polityka dotycząca budżetu Unii Europejskiej charakteryzuje się obecnie niechęcią organów krajowych do zezwalania Unii na prowadzenie działalności budżetowej, napięcie to jest obserwowane od prawie 70 lat" – zaznaczył autor dokumentu.

Według dr. Benedetto, na początku lat 70. XX wieku rola Wspólnoty Węgla i Stali została ograniczona. Natomiast późniejsza Wspólnota Energii Atomowej i Wspólnota Gospodarcza, a następnie Unia Europejska, nie pozwalały swoim instytucjom centralnym na korzystanie z uprawnień do bezpośredniego poboru podatków.

Benedetto przeprowadził analizę uprawnień do opracowania budżetu trzech Wspólnot Europejskich ustanowionych w latach 50. XX wieku. Zwrócił uwagę, że w latach 60. XX wieku Wspólnoty połączyły się i wzrosły wydatki w nowych obszarach polityki, w szczególności Europejskiego Funduszu Społecznego i rolnictwa.

"Ten wzrost wydatków rodził napięcia między państwami członkowskimi posiadającymi różne priorytety, które to problemy zostały rozwiązane dzięki traktatowi luksemburskiemu z 1970 r. Rozwiązania obejmowały stałą podstawę finansowania budżetu oraz zwiększone uprawnienia do zmiany i kontroli budżetu przez Parlament Europejski" – zauważył naukowiec.

Dodał, że wydatki zwiększyły się dodatkowo w latach 70. i 80. XX w. w związku z wprowadzeniem i późniejszym rozwojem polityki spójności.

W ocenie Benedetto od 1979 r. Parlament Europejski "poczuł się ośmielony" swoimi wyborami bezpośrednimi – wcześniej był powoływany przez parlamenty narodowe – i wszedł w konflikt budżetowy z Radą reprezentującą państwa członkowskie.

Zdaniem autora analizy, uruchomienie programu rynku wewnętrznego w 1987 r. wymusiło dodatkowe inwestycje, a zatem większy budżet. Pewne napięcia z corocznych procesów wyeliminowało natomiast wieloletnie planowanie finansowe (perspektywy).  

Dr Benedetto prześledził też historyczne finansowanie budżetu, począwszy od porozumienia w sprawie stałego finansowania budżetu zawartego w tym samym czasie co traktat luksemburski z 1970 r.

Jak zauważył, wraz ze wzrostem wydatków w latach 70. i 80. pojawiał się coraz większy opór po stronie finansowania, gdyż Brytyjczycy nie byli zadowoleni ze swojej nierównowagi budżetowej. W 1984 r. Brytyjczykom przydzielono stały "rabat". W późniejszym czasie doprowadziło to do opracowania mniejszych "rabatów" dla innych państw członkowskich.

"W 1988 r. o wiele większy przyszły budżet dla rynku wewnętrznego wymagał zwiększenia jego finansowania, co zapewniono dzięki nowym zasobom opartym na produkcie narodowym brutto każdego państwa członkowskiego. Od tego czasu finansowanie kształtowało się bez większych zmian" – wyjaśnił Benedetto. Wyjątkiem było ograniczenie stosowania podatku od wartości dodanej oraz towarzyszący temu wzrost zasobów pozyskiwanych z bogactwa narodowego.

Odnosząc się do kwestii kontroli, dr Benedetto zauważył, że w 1975 r. jako niezależną instytucję ustanowiono Trybunał Obrachunkowy. Opracowuje on roczne sprawozdanie na temat sprawozdań finansowych Unii oraz podejmuje decyzję o wydaniu "poświadczenia wiarygodności", jeśli sprawozdania te są prawidłowe.

Jak wyjaśnił Benedetto, od 1979 r. Parlament Europejski posiada specjalny komitet audytu, który rozpatruje roczne sprawozdania finansowe i sprawozdania Trybunału Obrachunkowego. Następnie przygotowuje decyzję Parlamentu w sprawie ratyfikacji sprawozdań finansowych z danego roku w ramach "absolutorium".

kic/