​W raporcie „Wpływ funduszy europejskich 2014 -2020 na rozwój społeczno-gospodarczy Polski Wschodniej” opracowanym pod kierunkiem dr Michała Wolańskiego wskazano na zależności między wielkością nakładów z funduszy unijnych a zmianą wskaźników w obszarze gospodarki i usług społecznych, które wskazują na pozytywny wpływ interwencji UE. 

Liderzy wśród beneficjentów

„Badanie pokazało, że fundusze polityki spójności 2014-2020 miały znaczący wkład w poprawę sytuacji społeczno-gospodarczej obszaru Polski Wschodniej. Makroregion Polski Wschodniej otrzymał ze wszystkich środków UE (EFRR, EFS, FS, EFRROW, EFMR) w przeliczeniu na 1 mieszkańca o 47 proc. wyższe wsparcie niż średnia dla kraju (średnio 9641 zł na osobę w obszarze Polski Wschodniej i 6557 zł na obszarze Polski)” – wskazano w raporcie. 

W perspektywie 2014-2020 najbardziej skorzystał statystyczny mieszkaniec Podlasia – 1603 zł per capita oraz województwa warmińsko-mazurskiego – 928 zł. Z kolei na jednego mieszkańca województw świętokrzyskiego, podkarpackiego oraz lubelskiego w ramach POPW przypadało od 703 do 717 zł.

Spośród krajowych programów operacyjnych najwyższa nominalna kwota dofinansowania dla obszaru Polski Wschodniej pochodziła z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko i odpowiadała 18 proc. całkowitej wartości budżetu programu. Znaczące środki trafiły też Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój – 3,9 mld zł, czyli 24 proc. budżetu programu i Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój – 2,6 mld zł, czyli 29 proc. budżetu programu.

W raporcie, jako wyróżniające się pod względem wdrażania środków UE i prowadzenia polityki rozwojowej obszaru wskazano następujące gminy: Łuków (woj. lubelskie), Łańcut (woj. podkarpackie), Supraśl (woj. podlaskie), Sandomierz (woj. świętokrzyskie) oraz Mikołajki (woj. warmińsko-mazurskie). Zauważono też, że im bardziej rozwinięte gminy lepiej radziły sobie z pozyskiwaniem dofinansowania unijnego w ramach polityki spójności. Wpływ na to miał najprawdopodobniej poziom kapitału ludzkiego i sprawność administracyjno-organizacyjna.

Wzrost zatrudnienia i rozwój przedsiębiorczości

W przypadku makroregionu objętego Programem Operacyjnym Polska Wschodnia, czyli województwa: warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, podkarpackie i świętokrzyskie, szczególnie korzystne zmiany zachodzą na rynku pracy, gdzie widoczny jest wzrost wskaźnika zatrudnienia i redukcja bezrobocia. Na terenie Polski Wschodniej powstało nowych 14 070 miejsc pracy, co jest efektem wsparcia udzielanego miejscowym przedsiębiorcom. Jak podano w raporcie wsparciem objęta została co 27 firma działająca w Polsce Wschodniej, z kolei w pozostałych województwach wsparciem średnio obejmowano 1 na 67 podmiotów gospodarczych. 

Jak wskazano w opracowaniu, najwyższy wzrost zatrudnienia był w województwie warmińsko-mazurskim (ponad 15 pkt. proc.), zaś najmniej wyraźny w województwie lubelskim, co odzwierciedla również w obszarze Polski Wschodniej zróżnicowanie poziomu rozwoju rynków pracy. Niezależnie od różnic występujących w makroregionie znacznie zmniejszyły się dysproporcje wartości wskaźników w tym obszarze tematycznym w stosunku do reszty kraju.

Rozwój nowoczesnych technologii i usług społecznych

W raporcie zwrócono uwagę, że fundusze europejskie z perspektywy 2014 – 2020 miały też istotny wpływ m.in. na poprawę dostępności transportowej, rozwój nowoczesnych technologii oraz sektora IT, innowacyjności i przedsiębiorczości. 

„W ramach polityki spójności przeciwdziałano również wykluczeniu cyfrowemu poprzez realizację szkoleń podnoszących kompetencje. Objęto nimi prawie 283 tys. mieszkańców Polski Wschodniej, co świadczy o tym, że około co 28 mieszkaniec makroregionu skorzystał z takiego wsparcia. W przypadku pozostałych regionów kraju z takiego wsparcia skorzystał co 45 mieszkaniec” – wskazano w raporcie.

Dzięki funduszom europejskim, na obszarze Polski Wschodniej udało się wymienić częściowo tabor na nisko- i zeroemisyjny. Istotne było też wdrażanie projektów na rzecz poprawy efektywności energetycznej, z których korzystali mieszkańcy oraz podmioty publiczne i przedsiębiorcy. Poprawiła się też jakość życia mieszkańców, m.in. dzięki  zwiększeniu dostępu do usług społecznych np. opieki żłobkowej oraz przedszkolnej czy wzrostu atrakcyjności turystycznej. 

W ramach perspektywy finansowej 2014-2020 wsparcie w skali kraju wyniosło 272,74 mld zł, z czego 27,7 proc wydano w Polsce Wschodniej. Wynika z tego, że średnio na mieszkańca makroregionu przypadło 9641 zł ze środków unijnych (EFRR, EFS, FS, EFRROW, EFMR). W pozostałych regionach kraju wartość dofinansowania na osobę wyniosła 6557 zł. Większa alokacja środków europejskich dla Polski Wschodniej przyczyniła się do zmniejszania dysproporcji między regionami.

mr/​