Jak podano w komunikacie parlamentu europejskiego, europosłowie doszli do porozumienia z państwami członkowskimi w sprawie ochrony dziennikarzy, organizacji medialnych, aktywistów, pracowników akademickich, artystów i badaczy przed bezpodstawnymi i stanowiącymi nadużycie postępowaniami sądowymi. 

Ochronie ma podlegać wypowiedź lub działalność osoby fizycznej lub prawnej wyrażona lub przeprowadzona w ramach korzystania z prawa do wolności wypowiedzi i informacji, wolności akademickiej lub wolności zgromadzeń i zrzeszania się w sprawach leżących w interesie publicznym.

„Po intensywnych negocjacjach osiągnęliśmy porozumienie w sprawie dyrektywy anty-SLAPP - krok w kierunku położenia kresu powszechnej praktyce nadużywania pozwów sądowych mających na celu uciszenie dziennikarzy, organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego” – powiedział eurodeputowany Tiemo Wölken. „Parlament osiągnął porozumienie, które obejmuje definicję przypadków transgranicznych, przyspieszone traktowanie kluczowych gwarancji proceduralnych, takich jak wcześniejsze zwolnienie i przepisy dotyczące bezpieczeństwa finansowego, a także towarzyszące środki wsparcia w zakresie pomocy, gromadzenia danych i rekompensaty kosztów” – dodał.

Nowe przepisy będą miały zastosowanie w sprawach transgranicznych i będą chronić osoby i organizacje działające w takich dziedzinach jak prawa podstawowe, środowisko, walka z dezinformacją i korupcją, dochodzenia w sprawie nadużywania postępowań sądowych mających na celu zastraszanie i nękanie. Posłowie zapewnili, że sprawy będą uznawane za transgraniczne, chyba że obie strony mają miejsce zamieszkania w tym samym kraju co sąd, a sprawa dotyczy tylko jednego państwa członkowskiego.

Inicjatorzy SLAPP będą musieli udowodnić zasadność wniosków, w przeciwnym razie pozwani będą mogli ubiegać się o wcześniejsze oddalenie ewidentnie bezzasadnych roszczeń. Sądy będą mogły nakładać odstraszające kary lub zobowiązać powoda do pokrycia wszystkich kosztów postępowania, w tym zastępstwa procesowego pozwanego. „W przypadku gdy prawo krajowe nie zezwala na pełne pokrycie tych kosztów przez wnioskodawcę, rządy UE będą musiały zapewnić ich pokrycie, chyba że są one nadmierne” – wskazano w komunikacie PE.

Zgodnie z proponowanymi przepisami, osobom będącym celem SLAPP państwa członkowskie będą miały obowiązek zapewnienia dostępu do pomocy prawnej oraz finansowej.  Takie osoby, w tym m.in. dziennikarze i działacze społeczni będą miały też prawo do odszkodowania za wyrządzone szkody. Będą miały też dostęp do kompleksowych informacji na temat środków wsparcia, w tym wsparcia psychologicznego. 

Państwa członkowskie będą też musiały dopilnować, by prawomocne wyroki dotyczące SLAPP były publikowane w łatwo dostępnym formacie elektronicznym. 

Po formalnym zatwierdzeniu przez zgromadzenie plenarne i państwa członkowskie przepisy wejdą w życie dwadzieścia dni po ich opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym. Państwa członkowskie będą miały dwa lata na dostosowanie przepisów prawa krajowego.

mr/