„Celem krajowych i regionalnych planów partnerstwa jest to, by każde państwo członkowskie przygotowało jeden plan, osadzony w priorytetach europejskich, który integrowałby różne fundusze tak, aby można było nimi sprawniej zarządzać” – wyjaśniła von der Leyen na konferencji prasowej w Brukseli.

Dodała, że obecnie wiele nakładających się instrumentów finansuje te same cele.

Według materiałów Komisji pokazanych w środę dziennikarzom plany krajowe miałyby objąć rozwój obszarów wiejskich, bezpieczeństwo żywnościowe, politykę spójności, politykę społeczną, rybołówstwo i obszary nadbrzeżne, migrację, zarządzanie granicami oraz bezpieczeństwo wewnętrzne. KE argumentuje, że ich połączenie zmniejszy biurokrację i dublowanie wydatków.

Plany krajowe to największa część budżetu – 865 mld euro (48 proc. z 2 bln euro), z czego 300 mld euro pójdzie na rolnictwo, a 218 mld euro na wsparcie słabszych regionów.

Pozostałe środki podzielone są następująco: 23 proc. na Fundusz Konkurencyjności, 11 proc. na globalne działania Europy, 3 proc. na programy edukacyjne Erasmus+ oraz nowy program wsparcia społeczeństwa obywatelskiego Agora-EU, a 16 proc. na inne wydatki.

Fundusz Konkurencyjności o wartości 410 mld euro ma wspierać strategiczne technologie i suwerenność przemysłową UE. Obejmuje on m.in. podwojenie budżetu programu na rozwój nauki i innowacji Horyzont Europa, pięciokrotny wzrost inwestycji w cyfryzację oraz sześciokrotny wzrost nakładów na czystą energię, biogospodarkę i dekarbonizację.

W skład Funduszu Konkurencyjności wejdą także wydatki na obronność i kosmos, na które przeznaczono 131 mld euro, czyli pięć razy więcej niż w obecnych ramach finansowych. Szczególną uwagę von der Leyen zwróciła tu na wydatki na mobilność wojskową, cyberbezpieczeństwo i infrastrukturę podwójnego zastosowania.

Na wzmocnienie roli UE na świecie Komisja proponuje 200 mld euro w ramach Instrumentu „Globalna Europa” – to wzrost o 75 proc. wobec obecnego poziomu. Środki te mają finansować m.in. inicjatywę wsparcia rozwoju infrastrukturalnego na świecie Global Gateway, pomoc humanitarną, partnerstwa strategiczne oraz proces rozszerzenia Unii, który szefowa KE określiła jako „strategiczną inwestycję w stabilność i dobrobyt Europy”.

W nowym budżecie przewidziano również 100 mld euro dla Ukrainy na wsparcie odbudowy, odporność i drogę do członkostwa w UE. Ewentualne dodatkowe koszty akcesji zostaną uwzględnione w rewizji wieloletnich ram finansowych.

Stawiając diagnozę, że kryzysy „nie są już wyjątkiem, a normą”, Komisja zaproponowała też utworzenie specjalnego mechanizmu kryzysowego o wartości niemal 400 mld euro, który pozwoli UE szybko i skutecznie reagować na kolejne sytuacje szokowe.

Ponadto projekt budżetu przewiduje wsparcie dla państw członkowskich w ramach pożyczek do 150 mld euro w ramach programu „Katalizator Europa”, które mają być gwarantowane unijnym budżetem. Mają być przeznaczone na realizację wspólnych priorytetów europejskich, takich jak rozwój przemysłu obronnego, infrastruktury energetycznej czy technologii strategicznych.

Ważnym elementem nowego budżetu ma być wreszcie praworządność. Jak zapowiedziała KE, przestrzeganie zasad rządów prawa będzie kluczowym warunkiem korzystania ze środków unijnych.

Zasada ta – jak dodała – obejmie wszystkie środki i będzie stosowana w ramach tzw. inteligentnej warunkowości.

„Zapewnimy odpowiedzialne wydatkowanie i pełną kontrolę dzięki silnym zabezpieczeniom, jasnym warunkom i właściwym zachętom. To służy obywatelom” – powiedziała szefowa KE.

Z Brukseli Maria Wiśniewska i Łukasz Osiński (PAP)