We wtorek negocjatorzy Komitetu ds. Zatrudnienia i ministrowie UE podpisali porozumienie w sprawie zmienionych zasad koordynacji krajowych systemów zabezpieczenia społecznego. Nowe przepisy koncentrują się na ułatwianiu mobilności pracowników w UE, przy jednoczesnym zachowaniu ich praw socjalnych w sytuacjach transgranicznych poprzez określenie, w jakim systemie kraju dana osoba jest ubezpieczona (tj. opłacanie składek i otrzymywanie świadczeń).

Ponadto nowe przepisy mają wzmocnić współpracę między państwami członkowskimi, dzięki czemu niezbędne informacje będą niezwłocznie udostępniane w celu zabezpieczenia dostępu pracowników do świadczeń społecznych oraz identyfikacji błędów lub oszustw.

Zasiłki dla bezrobotnych: kiedy i gdzie?

Unijni negocjatorzy podtrzymali stanowisko Parlamentu Europejskiego, zgodnie z którym ubezpieczony może zachować zasiłek dla bezrobotnych jeszcze przez sześć miesięcy po opuszczeniu państwa członkowskiego. To państwo członkowskie będzie mogło przedłużyć okres do wygaśnięcia świadczenia.

Okresy ubezpieczenia ukończone w innym miejscu mają się sumować po tym jak pracownik będzie ubezpieczony lub będzie pracował w nowym państwie członkowskim przez co najmniej jeden miesiąc bez przerwy (zgodnie z ustawodawstwem krajowym, na mocy którego wnioskuje się o świadczenia) .

Uzgodniono także specjalne przepisy mające zastosowanie do pracowników przygranicznych i transgranicznych, którzy będą mogli otrzymywać zasiłki dla bezrobotnych, po ukończeniu co najmniej sześciu miesięcy nieprzerwanego zatrudnienia oraz od ostatniego państwa członkowskiego, w którym byli aktywni, przez okres dłuższy niż sześć miesięcy.

Zgodnie z porozumieniem służby zatrudnienia mają zapewniać lepszą pomoc pracownikom przygranicznym / transgranicznym, biorąc pod uwagę ich szczególną sytuację.

Świadczenia rodzinne

Negocjatorzy zgodzili się również, że świadczenia rodzinne w gotówce, mające na celu zastąpienie dochodu, gdy osoba rezygnuje z pracy w celu wychowania dziecka, należy odróżnić od innych świadczeń rodzinnych i liczyć jako korzyść osobistą dla danego rodzica.

W przypadkach, w których świadczenia rodzinne w miejscu zamieszkania i miejscu ubezpieczenia pokrywają się, państwa członkowskie będą mogły zezwolić tej samej osobie na zachowanie obu, podczas gdy inne pokrywające się świadczenia rodzinne tego samego rodzaju zostaną zawieszone.

Świadczenia z tytułu opieki długoterminowej

Świadczenia z tytułu opieki długoterminowej dla ubezpieczonego potrzebującego pomocy oraz dla członków jego rodziny powinny, co do zasady, być nadal koordynowane zgodnie z zasadami obecnie obowiązującymi w odniesieniu do świadczeń chorobowych.

Delegowanie pracowników za granicę

Zgodnie z porozumieniem, pracownicy lub osoby prowadzące działalność na własny rachunek wysyłane za granicę na okres do 24 miesięcy (i nie zastępujące wcześniej wysłanego pracownika) pozostają ubezpieczone w kraju UE, w którym ma siedzibę ich pracodawca. Aby przeciwdziałać oszustwom i błędom, będą oni musieli być ubezpieczeni przez co najmniej 3 miesiące przed wysłaniem za granicę i będą zobowiązani powiadomić właściwą instytucję w wysyłającym państwie członkowskim. 

Z kolei państwa członkowskie mają ściślej współpracować przy użyciu systemu powiadamiania w celu wykluczenia nadużyć, takich jak firmy pocztowe, w przypadku których nie można ustalić miejsca zamieszkania pracownika, oraz zagwarantować pracownikom ochronę socjalną. 

Negocjatorzy zgodzili się też, zgodnie z Trybunałem Sprawiedliwości UE, że nieaktywni ekonomicznie mobilni obywatele powinni mieć dostęp do opieki zdrowotnej. 

Sprawozdawca Guillaume Balas (S&D, FR) zaznaczył, że osiągnięte porozumienie, koncentruje się na pracowniku. „W czasach zwiększonej mobilności siły roboczej ochrona praw socjalnych ma ogromne znaczenie. Państwa członkowskie nie będą już mogły stosować jednostronnie okresów narodowych. Prowadzi to do zwiększenia bezpieczeństwa socjalnego pracowników w Europie, a te dodatkowe zasady poprawią współpracę między państwami członkowskimi i wzmocnią narzędzia do rozwiązywania potencjalnych przypadków nadużyć ” – podkreślił europoseł.

Obecne zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami obywatele UE są objęci ustawodawstwem jednego kraju jednocześnie i płacą składki tylko w tym jednym kraju (chodzi o zapobieganie nakładaniu się świadczeń). 

Zagraniczni obywatele UE mają takie same prawa i obowiązki jak obywatele państwa macierzystego (zasada równego traktowania lub niedyskryminacji). Poprzednie okresy ubezpieczenia, pracy lub zamieszkania w innych krajach są uwzględniane przy przyznawaniu świadczenia. Z kolei świadczenia pieniężne z jednego kraju mogą być wypłacane w całej UE, a większość z nich może być eksportowana. 

Do wejścia w życie uzgodnionego porozumienia musi zostać jeszcze zatwierdzone na posiedzeniu plenarnym jeszcze przed końcem obecnej kadencji Parlamentu Europejskiego.

mp/