Obecne działania UE 

Parlament Europejski i Rada UE w lutym tego roku osiągnęły konsensus w sprawie wzmocnienia wieloletnich ram finansowych UE. Jak podkreślają unijni urzędnicy, zmiany w budżecie są odpowiedzią na obecne i przyszłe wyzwania, z jakimi będą musiały mierzyć się kraje członkowskie. Porozumienie zakłada między innymi Instrument Wsparcia Dla Ukrainy, który obejmuje 50 mld euro w formie pożyczek (33 mld euro) i dotacji (17 mld euro) na pokrycie potrzeb Ukrainy w latach 2024-2027. 

Na kilka dni przed drugą rocznicą wybuchu wojny w Ukrainie ambasadorowie krajów członkowskich przy Unii Europejskiej osiągnęli również wstępne porozumienie w sprawie 13. pakietu sankcji przeciwko Rosji. Nowy pakiet obejmie prawie 200 podmiotów i osób fizycznych, które zostaną wpisane na listy sankcyjne. Oznacza to zamrożenie ich aktywów i zakaz podróży na terytorium UE. 13. pakiet nie będzie jednak zawierał nowych środków sektorowych.

Jak Unia Europejska wspiera Ukrainę?

Unia Europejska i jej państwa członkowskie od początku konfliktu solidaryzują się z zaatakowaną Ukrainą; udostępniły ponad 85 mld euro na wsparcie Ukrainy i mieszkańców, w tym ponad 31 mld euro na wsparcie budżetowe i pomoc humanitarną, 17 mld euro na pomoc dla uchodźców, 28 mld euro na wsparcie wojskowe i 9,45 mld euro w postaci dotacji, pożyczek i gwarancji. 

W odpowiedzi na rosyjską agresję państwa członkowskie wraz z Islandią, Macedonią Północną, Norwegią, Serbią i Turcją zapewniają Ukrainie pomoc materialną, dostarczając środki medyczne, pojazdy, sprzęt specjalistyczny i udzielając schronienia uchodźcom. W ramach wsparcia uruchomiono też rezerwę strategiczną rescEU i ewakuację pacjentów pilnie potrzebujących leczenia. 

Prócz pomocy gospodarczej i humanitarnej Unia Europejska wspiera też walczących na froncie Ukraińców. Szacuje się, że wsparcie finansowe na rzecz ukraińskiej armii wyniosło 28 mld euro. W ramach przyjętych programów pomocowych finansuje się dostarczanie sprzętu wojskowego i zaopatrzenia, między innymi środków ochrony indywidualnej, zestawów pierwszej pomocy, amunicji, pocisków i paliwa. Ponadto w ramach unijnej misji pomocy pokojowej ukraińscy żołnierze mogą liczyć na indywidualne, zbiorowe i specjalistyczne szkolenia przeprowadzane przez wojska państw członkowskich.

Unia Europejska wyraża też chęć wsparcia odbudowy dotkniętej wojną Ukrainy. Podkreślono to między innymi na Międzynarodowej Konferencji Eksperckiej nt. Odbudowy, Rekonstrukcji i Modernizacji Ukrainy. W trakcie wydarzenia przewodnicząca KE Ursula von der Leyen wskazała trzy elementy, które są kluczowe dla skutecznej odbudowy Ukrainy: ciągłość wsparcia, odpowiedni mechanizm pomocowy, wzmocnienie działań na rzecz wstąpienia Ukrainy do Unii Europejskiej.

Reakcja na kryzys energetyczny i żywnościowy

Wybuch wojny w Ukrainie spowodował zakłócenie światowego rynku energetyki. W sierpniu 2022 roku odnotowano jedne z najwyższych cen energii, co wiązało się ze wzrostem inflacji i cen produktów i usług. W reakcji na zaistniałą sytuację państwa członkowskie szybko podjęły działania zmierzające do uniezależnienia się od rosyjskiego gazu i obniżenia cen energii. W niecały rok przyjęto sześć zestawów aktów legislacyjnych, dzięki którym ograniczono popyt na energię, zmniejszono zależność od rosyjskiego gazu z 45-50 proc. do 15 proc., zadbano o bezpieczeństwo dostaw i przyspieszono rozwój energii odnawialnej.

Skutki wojny w Ukrainie wpłynęły też na rynek żywnościowy. Trudności wywołane produkcją i eksportem zbóż spowodowały wzrost cen w Europie i trudności w dostępie do żywności w wielu krajach trzeciego świata. W reakcji na zaistniały kryzys Unia Europejska podjęła decyzję o utworzeniu korytarzy solidarnościowych między Ukrainą a krajami członkowskimi. Dzięki utworzonym szlakom do lipca 2023 r. z Ukrainy wysłano ponad 33 mln ton towarów rolnych. Ponadto najbiedniejsze kraje na Bliskim Wschodzie i w Północnej Afryce otrzymały od Unii 225 mln euro wsparcia z Instrumentu na Rzecz Żywności i Zwiększania Odporności. 

W wyniku wzrostu cen energii i kosztów produkcji ucierpieli również unijni rolnicy. Odpowiadając na ich trudności europosłowie zdecydowali o udzieleniu im wsparcia w wysokości 500 mln euro.

Działania podjęte przeciwko Rosji

Unia Europejska stanowczo sprzeciwia się rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Chcąc wyrazić swój sprzeciw, unijni urzędnicy wprowadzili liczne sankcje wobec rosyjskich firm i urzędników. Prowadzone działania mają na celu osłabienie budżetu państwa i utrudnienie prowadzenia działań na froncie. Unia Europejska przyjęła obecnie kilkanaście pakietów sankcji. Wśród wprowadzonych ograniczeń wskazać można między innymi: sankcje indywidualne przeciwko rosyjskim politykom i oligarchom, w tym przeciwko prezydentowi Rosji Władimirowi Putinowi, sankcje gospodarcze w sektorze finansowym, energetycznym, transportowym i technologicznym, wyłączenie rosyjskich banków z systemu SWIFT, zawieszenie działalności rosyjskich mediów państwowych na terenie UE, zakaz importu i eksportu wielu towarów i paliw kopalnych, zakaz świadczenia wybranych usług na rzecz Rosji.

Unia Europejska zacieśniła także współpracę z państwami trzecimi, aby utrudnić obchodzenie sankcji przez rosyjskich przedsiębiorców i polityków. Obecnie wprowadzany jest trzynasty pakiet sankcji, który nakłada ograniczenia na prawie 200 podmiotów i osób fizycznych. By uniemożliwić obchodzenie sankcji, Rada UE jednogłośnie przyjęła decyzję o dodaniu naruszania sankcji do unijnego wykazu przestępstw zamieszczonego w Traktacie o funkcjonowaniu UE. 

mc/