Miasta pozametropolitalne są w kryzysie i wymagają pomocy; ok. tysiąca miast i miasteczek w Polsce mierzy się z depopulacją, starzeniem się ludności, spadkiem dzietności czy odpływem młodych ludzi do dużych aglomeracji - zauważali burmistrzowie i eksperci zaproszeni do Chełma na II Kongres Małych i Średnich Miast.
Szczegółowe rozwiązania dla miast, mające pomóc im w rozwoju i zatrzymaniu utraty funkcji społecznych i gospodarczych pokazało MFiPR w prezentacji „Małe i średnie miasta w polityce rządu RP” podczas drugiego dnia kongresu.
„Małe i średnie miasta zajmują szczególne miejsce w polityce kształtowanej przez rząd jak i w działaniach, które podejmujemy na ich rzecz bezpośrednio w naszym ministerstwie. Fundamentem działań na rzecz miast jest Krajowa Polityka Miejska 2030, której podstawowym celem jest tworzenie takich walorów dla miast i obszarów funkcjonalnych aby mogły się rozwijać w sposób zrównoważony, oferując mieszkańcom wysoką jakość życia” – podkreślił Grzegorz Puda, minister Funduszy i Polityki Regionalnej.
Wskazał, że MFiPR prowadzi szereg działań, które mają na celu wzmocnienie JST finansowanych ze środków unijnych, środków norweskich oraz budżetu państwa. Należą do nich programy: Rozwój Lokalny, Partnerska Inicjatywa Miast, Human Smart Cities czy Modelowa Rewitalizacja Miast. Dodał również, że znaczenie miast coraz wyraźniej podkreśla UE, która przygotowała dla nich nowe instrumenty wsparcia.
Założenia Krajowej Polityki Miejskiej 2030, która ma kreować warunki rozwoju miast i obszarów funkcjonalnych przedstawił naczelnik Wydziału Wsparcia JST w Departamencie Programów Pomocowych w MFiPR Kamil Wieder.
Wizja rozwoju polskich miast i ich obszarów funkcjonalnych w KPM 2030 zakłada, że miasta będą kompaktowe, zielone, cyfrowe, produktywne, sprawne i dostępne. Oznacza to m.in. dbałość o ład przestrzenny i estetyczny, poprawę dostępności mieszkaniowej, poprawę zdolności inwestycyjnych, zwiększenie wykorzystania potencjału społecznego, niwelowanie zmian klimatycznych w miastach, budowę zrównoważonego systemu mobilności miejskiej czy przyspieszenie tempa transformacji cyfrowej.
„Wspieramy miasta w ramach Krajowej Polityki Miejskiej 2030. Ona co prawda nie ma swojego budżetu, ale przede wszystkim korzysta z możliwości finasowania ze środków unijnych, czy też mniejszych środków dotacyjnych, którymi dysponujemy jako ministerstwo” – podkreślił Kamil Wieder.
Wyjaśnił, że MFiPR wspiera samorządy m.in. poprzez Centrum Wsparcia Doradczego, które swoim zasięgiem objęło już niemal 800 gmin w Polsce, Partnerską Inicjatywę Miast czy wsparcie celowe np. w postaci Modelowej Rewitalizacji Miast.
Znaczące środki na wsparcie działań w miastach zapewnia polityka spójności UE na lata 2021-2027: 8 proc. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego jest przeznaczonych na rozwój miast, do 2 mld euro z Programu FENIKS, 675 mln euro z FEWP oraz 7,9 mld euro z Regionalnych Programów Operacyjnych.
„Są to środki rozlokowane w różnych programach. Z jednej strony programy regionalne, gdzie marszałkowie w ramach swojej autonomii określą, na co programy te będą przeznaczone. Środki dla miast są także w programach krajowych – w szczególności program Feniks czy program Polska Wschodnia, który jest skierowany również do miast najbardziej narażonych na te wszystkie aspekty jak depopulacja czy spadek wzrostu gospodarczego” – podkreślił Wieder.
Dodał, że istotnym elementem wsparcia jest także program Rozwój Lokalny, dzięki któremu 117,6 mln euro z funduszy norweskich i budżetu państwa zasiliło 29 kompleksowych projektów i objęło 17 umów partnerskich z samorządami norweskimi oraz islandzkimi. Program to również wiedza ekspercka i wsparcie samorządów-poprzez narzędzia, z których mogą korzystać wszystkie miasta (m.in. Monitor Rozwoju Lokalnego, sieci wymiany doświadczeń, rekomendacje OECD i narzędzie samooceny OECD -e-SAT oraz Forum Rozwoju Lokalnego.
W opinii Grzegorza Cichego, burmistrza gminy i miasta Proszowice oraz prezesa Unii Miasteczek Polskich, rozwiązanie problemów mniejszych ośrodków miejskich w Polsce jest ważne, ponieważ w tych miastach wraz z otaczającymi je obszarami wiejskimi żyje jedna trzecia mieszkańców Polski.
„Pragniemy aby nasze miasta rozwijały się, nie traciły swoich funkcji społecznych i gospodarczych. Mamy problemy i chcemy aby te problemy były uwidocznione, żeby decydenci – parlamentarzyści, rząd, o tych problemach słyszeli i próbowali je rozwiązywać” – zaznaczył Grzegorz Cichy.
II Kongres Małych i Średnich Miast odbył się w dniach 19-21 kwietnia 2023 r. w Chełmie (woj. lubelskie). Serwis Samorządowy PAP objął wydarzenie patronatem medialnym.
kf/ js/