Pierwsze sankcje w związku z eskalacją napięcia wokół terytorium Ukrainy na zostały nałożone na Rosję tuż przed wybuchem wojny. W nocy z 23 na 24 lutego poinformowano, że 23 osoby w Rosji, w tym minister obrony Siergiej Szojgu i minister gospodarki Maksim Rieszetnikow, zostały ukarane sankcjami Unii Europejskiej. Objęto nimi także trzech dowódców sił zbrojnych Rosji, szefa administracji Kremla Antona Wajno, szefa telewizji Russia Today i rzeczniczkę MSZ Marię Zacharową oraz dziennikarza Władimira Sołowowa.

Sankcje zostały nałożone za „zaangażowanie w nielegalne decyzje”, „wspieranie finansowo lub materialnie operacji rosyjskich” w obu separatystycznych regionach Ukrainy, „akcje inwazyjne i destabilizacyjne” oraz „informacje skierowane przeciwko Ukrainie”.

Sankcje objęły zakaz podróżowania i zamrożenie aktywów w UE. Uderzyły łącznie w 23 „czołowe osobistości”, trzy banki i jedną firmę oraz 351 członków Dumy Państwowej, czyli niższej izby parlamentu rosyjskiego. Przyjęte przez ministrów spraw zagranicznych UE we wtorek, weszły w życie w środę wieczorem.

W ten sposób, jak napisano w komunikacie, UE zamierza ukrócić finansowanie „agresywnej polityki i eskalacji” ze strony Moskwy.

UE wprowadziła także zakaz importu produktów z regionów separatystycznych Ukrainy, zabroniony jest także europejski eksport „niektórych towarów i technologii” na te terytoria.

Drugi pakiet sankcji

Dzień po rozpoczęciu wojny przez Rosję przywódcy UE porozumieli się ws. drugiego pakietu sankcji.

„Dziś widzimy niszczycielską rzeczywistość wojny na pełną skalę w Europie. Winna jest sama Rosja. Zapłaci wysoką cenę. Przywódcy UE odpowiedzieli się za ogromnym pakietem sankcji, w tym w sektorze finansowym, energetycznym i transportowym” - poinformował szef Rady Europejskiej Charles Michel.

Zdaniem szefowej KE Ursuli von der Leyen, zatwierdzony pakiet ogromnych i ukierunkowanych sankcji pokazuje, jak zjednoczona jest UE. „Pakiet ten obejmuje sankcje finansowe wymierzone w 70 proc. rosyjskiego rynku bankowego i kluczowe przedsiębiorstwa państwowe, w tym w sektorze obronnym” - powiedziała szefowa KE.

Jak poinformowali szefowie unijnych instytucji, UE chce uderzyć sankcjami w rosyjskie banki, przedsiębiorstwa państwowe oraz przepływy finansowe z Rosji do UE, jak również rosyjskie inwestycje. Unijny zakaz eksportu ma dotyczyć sprzętu i technologii potrzebnych rosyjskim rafineriom, a także samolotów i ich części.

Trzeci pakiet sankcji

Na początku marca Unia Europejska przyjęła nowe sankcje wymierzone w Białoruś i Rosję. UE wykluczyła z systemu SWIFT trzy białoruskie banki: Belagroprombank, Bank Dabrabyt i Bank Rozwoju Republiki Białorusi.

UE wprowadziła także sankcje zakazujące eksportu sprzętu nawigacji morskiej i technologii radiokomunikacyjnej do Rosji.

Ponadto UE wprowadziła dalsze sankcje w odniesieniu do wywozu towarów związanych z żeglugą morską do Rosji. Na mocy tej decyzji zabroniona będzie sprzedaż, dostarczanie, przekazywanie lub eksportowanie, bezpośrednio lub pośrednio, towarów i technologii żeglugi morskiej na rzecz jakiejkolwiek osoby fizycznej lub prawnej, podmiotu lub organu w Rosji, do użytku w Rosji lub w celu umieszczenia na pokładzie statku pływającego pod banderą rosyjską.

UE zakazała notowania i świadczenia usług w związku z akcjami białoruskich podmiotów państwowych w unijnych systemach obrotu od 12 kwietnia 2022 r. Wprowadziła też zakaz przyjmowania depozytów przekraczających 100 000 euro od obywateli lub rezydentów Białorusi, prowadzenia rachunków klientów białoruskich przez centralne depozyty papierów wartościowych UE, a także sprzedaży papierów wartościowych denominowanych w euro klientom białoruskim. Zakazała również dostarczania Białorusi banknotów euro.

UE rozszerzyła także listę osób prawnych, podmiotów i organów objętych zakazami dotyczącymi usług inwestycyjnych, zbywalnych papierów wartościowych, instrumentów rynku pieniężnego i kredytów.
Nałożyła sankcje na kolejne 160 osób, w tym 14 oligarchów i prominentnych biznesmenów związanych z kluczowymi sektorami gospodarki, stanowiącymi istotne źródło dochodów Federacji Rosyjskiej, w tym z przemysłem metalurgicznym, farmaceutycznym, telekomunikacyjnym i cyfrowym.

Czwarty pakiet sankcji

W połowie marca w związku z trwającą agresją wojskową Rosji na Ukrainę UE postanowiła objąć sankcjami kolejnych 15 osób i 9 podmiotów.

Na liście znaleźli się m.in. czołowi oligarchowie Roman Abramowicz i German Chan oraz inni prominentni biznesmeni działający w kluczowych sektorach gospodarki, takich jak sektor żelaza i stali, energetyka, bankowość, media, wojsko oraz produkty i usługi podwójnego zastosowania. Trafili na nią również lobbyści i propagandyści, tacy jak Konstantin Ernst (prezes stacji Pierwyj Kanał), którzy rozpowszechniają narrację Kremla na temat sytuacji na Ukrainie.

Wśród podmiotów objętych sankcjami znalazły się przedsiębiorstwa z sektora lotniczego, wojskowego, stoczniowego, maszynowego i produktów podwójnego zastosowania.

Piąty pakiet sankcji

8 kwietnia weszły w życie kolejne unijne sankcje wobec Rosji za inwazję na Ukrainę. 217 osób, w tym córki prezydenta Rosji Władimira Putina, zostało objętych zakazem wjazdu do Unii i zamrożeniem aktywów w Europie. Restrykcje obejmują też 18 podmiotów.

Wśród 217 osób wymienionych na liście znaleźli się wysocy rangą urzędnicy Kremla, oligarchowie - Mosze Kantor, Boris Rotenberg i Oleg Deripaska - inni wiodący biznesmeni zaangażowani w kluczowe sektory gospodarki, takie jak energetyka, finanse, media, przemysł obronny i zbrojeniowy.

Wykaz obejmuje również członków rodzin osób, które już zostały ukarane, ze względu na to, że czerpią one korzyści z reżimu lub aby zapobiec obchodzeniu sankcji UE. Do tych nazwisk należą Maria Władimirowna Woroncowa i Jekaterina Władimirowna Tichonowa, córki Putina. Wreszcie na czarnej liście znalazły się również tzw. ministrowie oraz członkowie „rad ludowych” tzw. Donieckiej Republiki Ludowej i Ługańskiej Republiki Ludowej.

Wśród 18 podmiotów znalazły się cztery główne rosyjskie banki (Bank Otkrytie, Novikombank, Sovcombank i VTB), spółka działająca w sektorze transportu i należąca do Federacji Rosyjskiej oraz firmy z branży zbrojeniowej, których technologia lub produkty odegrały znaczącą rolę w inwazji.

Piąty pakiet sankcji zakłada ponadto zakaz zakupu i importu węgla oraz innych stałych paliw kopalnych do UE, jeśli pochodzą one z Rosji lub są z Rosji eksportowane, począwszy od sierpnia 2022 r. Import węgla do UE wart jest obecnie 8 mld euro rocznie.

Nowe restrykcje zakładają również zakaz dla wszelkich rosyjskich i białoruskich przewoźników drogowych przewożenia towarów transportem drogowym na terenie UE, w tym w tranzycie. Odstępstwa są jednak przyznawane na szereg produktów, takich jak produkty farmaceutyczne, medyczne, rolne i spożywcze, w tym pszenica, oraz na transport drogowy w celach humanitarnych.

UE wprowadza dalsze zakazy eksportu. Dotyczą paliwa lotniczego i innych towarów, takie jak komputery kwantowe i zaawansowane półprzewodniki, wysokiej klasy elektronika, oprogramowanie, maszyny i sprzęt transportowy. Nowe zakazy importu obejmują produkty takie jak drewno, cement, nawozy, owoce morza i alkohol.

Sankcje zakładają ogólny unijny zakaz udziału rosyjskich firm w zamówieniach publicznych w państwach członkowskich, wykluczenie wszelkiego wsparcia finansowego dla rosyjskich organów publicznych, zakaz sprzedaży banknotów i zbywalnych papierów wartościowych denominowanych w dowolnych walutach państw członkowskich UE do Rosji i na Białoruś lub jakiejkolwiek osobie fizycznej lub prawnej, podmiotowi lub organowi w Rosji i na Białorusi.

Ponadto UE postanowiła ukarać firmy, których produkty lub technologie odegrały rolę w inwazji, kluczowych oligarchów i biznesmenów, wysokich rangą urzędników Kremla, zwolenników dezinformacji i manipulacji informacjami, systematycznie rozpowszechniających narrację Kremla o wojennej agresji Rosji na Ukrainie, a także członków rodzin osób już objętych sankcjami, aby mieć pewność, że sankcje UE nie są obchodzone.

Całkowity zakaz transakcji został nałożony na cztery kluczowe rosyjskie banki, które mają 23 proc. udziału w rynku rosyjskiego sektora bankowego. Po usunięciu z systemu SWIFT banki te zostaną teraz poddane zamrożeniu aktywów, a tym samym zostaną całkowicie odcięte od rynków UE.

luo/ aba/