Na przyszłą kadencję Parlamentu Europejskiego przeszła kwestia zmian we Wspólnej Polityce Rolnej. Ma ona być dla rolników prostsza, bardziej elastyczna i sprawiedliwsza. W nowej kadencji PE można oczekiwać ponadto dalszej walki o wyrównanie dopłat bezpośrednich.
Komisja Rolnictwa PE (AGRI) na swoim ostatnim posiedzeniu przyjęła raport w sprawie rozporządzenia dotyczącego wsparcia WPR, przygotowany na podstawie planów strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie. Posłowie opowiedzieli się - wbrew propozycjom Komisji Europejskiej - za utrzymaniem budżetu na rolnictwo na tym samym poziomie, dając tym samym ważny sygnał dla Rady UE. Raport musi jeszcze zostać przyjęty przez cały Parlament Europejski.
Propozycje Komisji Rolnictwa przewidują m.in., że dobrowolne ekosystemy, które mają zostać włączone do krajowych planów strategicznych, powinny wspierać nie tylko praktyki korzystne dla środowiska, klimatu, ale także dobrostan zwierząt. Zdecydowano, że co najmniej 30 proc. budżetu powinno być przeznaczone na rozwój środowiskowy i klimatyczny obszarów wiejskich, a nie mniej niż 20 proc. budżetu płatności bezpośrednich - na ekoprojekty.
Posłowie chcą ograniczenia do 100 tys. euro płatności bezpośrednich dla wielkich gospodarstw, co pozwoli na przeznaczenie zaoszczędzonych funduszy na redystrybucję. W ten sposób co najmniej 5 proc. krajowej puli płatności bezpośrednich byłoby przeznaczane na uzupełniające wsparcie dochodów małych i średnich gospodarstw rolnych. Przy stosowaniu ograniczeń państwa członkowskie mogłyby umożliwiać odliczenie 50 proc. kosztów wynagrodzeń gospodarstw związanych z rolnictwem, w tym podatków i składek społecznych, od całkowitej kwoty.
W celu zapobieżenia wyprzedaży przez mieszkańców obszarów wiejskich gruntów wielkim gospodarstwom przemysłowym i procesu wyludniania wsi, Komisja postanowiła, że państwa unijne powinny wykorzystać co najmniej 2 proc. swoich budżetów płatności bezpośrednich na wsparcie młodych rolników. Dodatek do każdego hektara byłby przyznawany przez pierwsze siedem lat po złożeniu wniosku. Później wsparcie mogłoby być kontynuowane z funduszy na rozwój obszarów wiejskich, przy założeniu, że państwa członkowskie w pierwszej kolejności wspierają inwestycje młodych rolników, w tym zakup ziemi.
W propozycjach dla przyszłego PE zwarto też zobowiązanie państw członkowskich do ustanowienia usług doradztwa rolniczego. Chodzi o informowanie rolników o wszelkich wymogach i warunkach związanych z uzyskaniem dotacji, o sposobach zapobiegania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe oraz pomoc w zakresie innowacji i technologii cyfrowych. Doradcy mają być odpowiednio przeszkoleni i ukierunkowani na pomoc rolnikom w poprawie konkurencyjności gospodarstw, ich wydajności, stosowaniu praktyk ekologicznych. Szczególna uwaga doradców miałaby być zwrócona na tych rolników, którzy po raz pierwszy rozpoczynają działalność lub chcą zmienić produkcję, czy ograniczyć stosowanie nawozów.
Europosłowie zwracają ponadto uwagę na konieczność zdefiniowania przez państwa członkowskie tego, kto jest aktywnym rolnikiem i kwalifikuje się do płatności bezpośrednich UE. Podkreślają, że niedopuszczalne jest przyznawanie wsparcia unijnego osobom, których działalność rolnicza stanowi jedynie nieznaczną część ich ogólnej działalności gospodarczej. W szczególności z systemu wsparcia muszą być wykluczone firmy (nie grupy rolników), które przetwarzają produkty rolne na dużą skalę. Definicja aktywnego rolnika musi obejmować model rolnictwa rodzinnego UE.
Komisja Rolnictwa zmodyfikowała nieco propozycje KE co do przenoszenie środków pomiędzy filarami. Zgodziła się na transfer 15 proc. koperty płatności bezpośrednich do budżetu na rozwój obszarów wiejskich, ale pod rygorystycznym warunkiem, że przekazane pieniądze będą wykorzystane na ekoprojekty.
Jeśli chodzi o odwrotne transfery - z puli rozwoju obszarów wiejskich do puli płatności bezpośrednich, to posłowie ograniczyli je do 5 proc., chociaż KE proponowała 15 proc. Wyjątkowo cztery państwa - Polska, Chorwacja, Węgry i Słowacja - będą mogły przenieść do 15 proc. środków z drugiego do pierwszego filara, pod warunkiem, że 5 proc. zostanie przeznaczone na ekoprojekty.
W przypadku braku wyrównania dopłat pomiędzy nowymi a starymi krajami, instrument ten jest ważny dla polskich rolników, którzy muszą konkurować na tym samym unijnym rynku.
woj/