Raport zatytułowany „10 sposobów, by Europa robiła dla ciebie więcej. Szacowanie kosztów braku Europy” (Ten ways that Europe could do more for you. Mapping the cost of non-Europe) został sporządzony przez dziewiątkę ekspertów think tanku Parlamentu Europejskiego EPRS. Autorzy publikacji przyjrzeli się 10 obszarom polityki europejskiej i podjęli próbę oszacowania korzyści możliwych do osiągnięcia dzięki intensyfikacji wspólnych europejskich działań nie wymagającej zmian traktatowych.

Jak wynika z raportu, korzyści te mogłyby wynieść nawet w granicach 3 bilionów euro rocznie, co odpowiada około 18 proc. produktu krajowego brutto UE. W przeliczeniu na obywatela daje to kwotę 6700 euro rocznie.

W podziale na poszczególne obszary działań UE przedstawione przez autorów raportu korzyści per capita kształtowałyby się w następujący sposób (kolejność od największego do najmniejszego).

Jednolity rynek i transport: do 1 400 euro na obywatela

Największe korzyści dla krajów Wspólnoty przyniosłoby – zdaniem ekspertów z EPRS – dokończenie tworzenia jednolitego rynku towarów i usług oraz jednolitego obszaru transportu. Około 70 proc. unijnych przedsiębiorstw uważa, że rynek UE nie jest wystarczająco zintegrowany, aby umożliwić przedsiębiorstwom swobodne funkcjonowanie. Zdaniem ekspertów UE mogłaby nadal usuwać niepotrzebne bariery regulacyjne dzięki powołaniu stałej grupy zadaniowej ds. ograniczania biurokracji, harmonizacji przepisów krajowych i utworzeniu mechanizmu egzekwowania w celu skrócenia długotrwałych postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.

Transformacja ekologiczna: do 980 euro na obywatela

Zdaniem ekspertów EPRS aby do 2050 r. stać się gospodarką neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla, UE mogłaby przyspieszyć transformację systemów energetycznych przez opłaty za emisję gazów cieplarnianych, wzmocnienie integracji unijnego rynku energii i zapewnienie wsparcia finansowego słabszym grupom społecznym.

Transformacja cyfrowa: do 860 euro na obywatela

Autorzy raportu zwracają uwagę, że małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) mają trudności z przyjęciem technologii cyfrowych. Ponad 60 proc. z nich ma również trudności z obsadzeniem wakatów w dziedzinie technologii informacyjno-komunikacyjnych. UE mogłaby np. umożliwić MŚP przejście na rynek cyfrowy, pomagając im w dostępie do finansowania i do pracowników z umiejętnościami cyfrowymi.

Zatrudnienie i spójność: do 750 euro na obywatela

Jak wynika z opracowania, wskaźniki zatrudnienia w regionach UE wahają się od 46 proc. do 90 proc. Niektóre regiony, zwłaszcza na obszarach wiejskich, borykają się z wyludnieniem, malejącą siłą roboczą i drenażem mózgów wysoko wykwalifikowanych pracowników. UE mogłaby przeciwdziałać nierównościom przez zwiększenie wydatków na spójność i ukierunkowanie ich na najbardziej potrzebujące społeczności.

Unia gospodarcza i walutowa: do 720 euro na obywatela

EPRS zwraca uwagę, że w efekcie wzrostu stóp procentowych w 2023 r. państwa UE wydały około 290 mld euro na same odsetki od długu publicznego, podczas gdy środki te można było przeznaczyć na inwestycje. Zdaniem ekspertów UE mogłaby zapewnić odpowiedzialne wykorzystanie zasobów budżetowych oraz zdolność budżetową do większych inwestycji przez zabezpieczenie nowych źródeł dochodów, promowanie odpowiedzialnego wykorzystania środków publicznych na wszystkich szczeblach oraz zwiększenie zaangażowania PE w dyskusje i decyzje dotyczące zaleceń budżetowych i gospodarczych.

Równouprawnienie płci i prawa obywatelskie: do 630 euro na obywatela

Raport zwraca uwagę, że kobiety zarabiają średnio o 36 proc. mniej niż mężczyźni. Aby rozwiązać problem nierówności płci na rynku pracy, UE mogłaby promować wsparcie finansowe dla nieodpłatnych opiekunów pracujących w domu, wprowadzić unijne normy i certyfikację w odniesieniu do placówek opieki nad dziećmi i opieki długoterminowej oraz inwestować w placówki opieki i szkolenia dla pracowników opiekuńczych.

Zdrowie: do 460 euro na obywatela

Zdaniem autorów publikacji lepsze publiczne systemy opieki zdrowotnej mogłyby zapobiec około 14 proc. zgonów w UE w 2019 r. Wspólna polityka zdrowotna UE mogłaby obejmować ogólnounijną definicję podstawowych usług opieki zdrowotnej, które powinny być dostępne dla wszystkich, oraz ogólnoeuropejskie programy promocji zdrowia i badań przesiewowych.

Działania zewnętrzne i obrona: do 380 euro na obywatela

Eksperci EPRS podkreślają, że łączne wydatki na obronę państw członkowskich UE w 2022 r. były niemal równe wydatkom Chin, które zajmują pod tym względem drugie miejsce na świecie, po Stanach Zjednoczonych, i wyższe niż wydatki Rosji. UE ma jednak 17 typów czołgów, 29 rodzajów fregat i 20 modeli samolotów myśliwskich, podczas gdy USA mają tylko jeden typ czołgu, 4 rodzaje fregat i 6 modeli samolotów myśliwskich. Stworzenie wspólnych sił obronnych UE mogłoby pomóc w racjonalizacji wydatków na obronę i zmaksymalizowaniu ich skuteczności.

Sprawiedliwość i praworządność: do 340 euro na obywatela

Autorzy raportu zwracają uwagę, że blisko jeden na trzech Europejczyków zasygnalizował w 2021r., że w ciągu poprzednich 12 miesięcy urzędnik publiczny zażądał łapówki od niego lub członka jego rodziny. UE mogłaby zwalczać korupcję, zwiększając zasoby dla agencji UE prowadzących dochodzenia w sprawach dotyczących korupcji (takich jak Prokuratura Europejska) i zachęcając je do większej koordynacji, gwarantując ochronę demaskatorów oraz zwiększając przejrzystość i rozliczalność organów publicznych.

Badania naukowe, edukacja i kultura: do 180 euro na obywatela

Jak wynika z opracowania, tylko jedno z dziesięciu największych na świecie przedsiębiorstw inwestujących w badania i rozwój przemysłu pochodzi z UE. Sześć znajduje się w USA, a jedno w Chinach. Zdaniem ekspertów UE mogłaby wzmocnić swoją przewagę konkurencyjną przez zwiększenie inwestycji i współpracy na skalę europejską w strategicznych obszarach, takich jak innowacje cyfrowe, w dziedzinie zdrowia, sektora kosmicznego i obrony.

mam/