Ostatnia sesja plenarna PE kadencji 2019-2024 zakończyła się 25 kwietnia. Przed europosłami, którzy zostaną wybrani w czerwcu, m.in. wybór nowego przewodniczącego i kilkadziesiąt projektów, którymi nie zdążyli zająć się posłowie obecnej kadencji. Przypominamy najważniejsze informacje dotyczące zakończenia bieżącej i rozpoczęcia następnej pięciolatki prac PE.
Nowy skład Parlamentu Europejskiego zostanie wybrany dopiero w dniach 6-9 czerwca, ale już obecnie znany jest kalendarz pierwszych tygodni jego X kadencji.
Zgodnie z art. 3 Regulaminu Parlamentu Europejskiego pierwszą czynnością formalną po ogłoszeniu wyników eurowyborów jest weryfikacja mandatów eurodeputowanych. W tym celu ustępujący przewodniczący PE zwraca się do właściwych organów państw członkowskich o przekazanie nazwisk wybranych europosłów oraz weryfikację mającą na celu wykluczenie sytuacji niepołączalności z wykonywaniem mandatu posła do PE.
Jak stanowi artykuł 7. Aktu dotyczącego wyborów członków Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich, mandatu europosła nie można łączyć m.in. z funkcją: członka parlamentu krajowego, członka rządu państwa członkowskiego, członka Europejskiego Komitetu Regionów, pracownika Europejskiego Banku Inwestycyjnego czy też czynnego urzędnika lub pracownika instytucji Wspólnot Europejskich lub wyspecjalizowanych organów przy nich ustanowionych lub Europejskiego Banku Centralnego.
Każdy eurodeputowany, o którego wyborze PE został poinformowany, przed objęciem mandatu parlamentarnego oświadcza na piśmie, że nie zajmuje żadnego stanowiska niepołączalnego z wykonywaniem mandatu w PE. Oświadczenie należy sporządzić po wyborach, nie później, niż sześć dni przed inauguracyjnym posiedzeniem europarlamentu. Do czasu zweryfikowania mandatu posła lub wydania orzeczenia dotyczącego ewentualnego sporu oraz pod warunkiem uprzedniego podpisania przez posła oświadczenia, o którym mowa powyżej, poseł bierze udział w posiedzeniach europarlamentu i jego organów zachowując pełnię związanych z tym praw.
Zgodnie z artykułem 5. Aktu dotyczącego wyborów członków Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich pięcioletnia X kadencja PE rozpocznie się wraz z otwarciem pierwszej powyborczej sesji europarlamentu. Jej termin wynika wprost z art. 154. Regulaminu Parlamentu Europejskiego, który stanowi, że PE zbiera się z mocy prawa w pierwszy wtorek po upływie miesiąca od zakończenia eurowyborów. Do tego czasu wszyscy ustępujący posłowie zasiadający w organach lub pełniący funkcje w PE sprawują nadal swoje obowiązki.
W tym roku pierwsza sesja plenarna w nowej kadencji PE rozpocznie się zatem we wtorek 16 lipca i potrwa do piątku 19 lipca. W jej trakcie europosłowie wybiorą przewodniczącego lub przewodniczącą. Zgodnie z regulaminem PE (art. 14, pkt. 1) posiedzenie poprowadzi ustępująca przewodnicząca europarlamentu Roberta Metsola lub – gdyby z jakiegokolwiek powodu nie było to możliwe - jeden z ustępujących wiceprzewodniczących w porządku pierwszeństwa, lub też - w razie ich braku – poseł sprawujący swój urząd najdłużej.
„Pod przewodnictwem posła sprawującego tymczasowo funkcję Przewodniczącego na mocy ust. 1 nie może odbywać się debata, której przedmiotem nie jest wybór Przewodniczącego lub weryfikacja mandatów na mocy art. 3 ust. 2 akapit drugi Regulaminu. Wszelkie inne kwestie związane z weryfikacją mandatów poruszane podczas obrad pod jego przewodnictwem odsyła się do właściwej komisji” – doprecyzowano w punkcie 2. tego artykułu regulaminu.
Przewodniczący PE, a następnie wiceprzewodniczący i kwestorzy są wybierani w głosowaniu tajnym. Kandydatury zgłasza się za zgodą zainteresowanych, przy czym kandydaturę może zgłosić jedynie grupa polityczna lub posłowie w liczbie stanowiącej co najmniej tzw. niski próg (1/20 całkowitej liczby posłów do europarlamentu, czyli 36, lub grupa polityczna).
Zgodnie z regulaminem PE przed każdą turą głosowania można zgłaszać nowe kandydatury. Jeżeli liczba kandydatur nie przekracza liczby miejsc do obsadzenia, kandydatów wybiera się przez aklamację, chyba że posłowie lub grupa polityczna (grupy polityczne) w liczbie osiągającej co najmniej tzw. wysoki próg (1/5 całkowitej liczby europosłów, czyli 144) wystąpią o głosowanie tajne.
Jeśli po trzech turach głosowań żaden kandydat nie otrzyma bezwzględnej większości oddanych głosów, w czwartej turze kandydują tylko dwaj europosłowie, którzy w trzeciej turze otrzymali największą liczbę głosów (w przypadku tej samej liczby głosów za wybranego uznany zostaje kandydat starszy). Po wyborach poseł sprawujący czasowo funkcję przewodniczącego ustępuje miejsca wybranemu przewodniczącemu, który wygłasza przemówienie inauguracyjne.
Na kolejnej sesji plenarnej Parlament Europejski wybiera nowego przewodniczącego lub przewodniczącą Komisji Europejskiej, a następnie przesłuchuje i zatwierdza całe kolegium komisarzy. Posiedzenie to jest zaplanowane na 16-19 września.
Na kilka miesięcy przed końcem każdej kadencji instytucje UE ustalają listę priorytetowych projektów legislacyjnych, które powinny zostać przyjęte przed eurowyborami. Obecnie w Parlamencie Europejskim na różnych etapach prac legislacyjnych procedowanych jest ponad 100 projektów unijnych regulacji.
W Parlamencie Europejskim nie obowiązuje zasada dyskontynuacji, toteż wszystkie projekty niezatwierdzone przed końcem obecnej kadencji zostaną przełożone na następną. W nowej kadencji mogą one jednak zostać poddane przeglądowi - w zależności od etapu legislacyjnego, na którym się znajdują. Nie bez znaczenia jest w tym kontekście fakt, że od lipca to Węgry przejmą rotacyjną prezydencję Rady UE od sprawującej ją obecnie Belgii i to ten kraj będzie odpowiedzialny za kształtowanie programu prac instytucji unijnych w drugiej połowie roku.
Spośród dużych projektów, którymi PE zajmie się już w nowej kadencji, wymienić można przyjęcie celu klimatycznego UE na 2040 rok – Komisja Europejska zaproponowała redukcję poziomu CO2 o 90 proc. w stosunku do wartości z roku 1990. Po zatwierdzeniu nowego celu klimatycznego (niezależnie od jego ostatecznej wysokości) nowelizacji dostosowującej do niego będzie wymagał szereg unijnych tekstów takich jak m.in. dyrektywa w sprawie energii odnawialnej czy przepisy dotyczące europejskiego rynku uprawnień do emisji.
Dużymi wyzwaniami nowej kadencji będą też zapewne reforma Wspólnej Polityki Rolnej oraz przegląd regulacji wchodzących w skład Europejskiego Zielonego Ładu. Obie kwestie już dziś stały się istotnymi tematami kampanii wyborczej do europarlamentu w wielu krajach UE w efekcie organizowanych w ostatnich tygodniach przez rolników demonstracji i blokad dróg.
mam/