Parlament Europejski zaktualizował przepisy dotyczące pracy Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, zapewniając organowi więcej uprawnień do dochodzeń w przypadku naruszenia prawa na szczeblu UE.
Negocjatorzy PE osiągnęli porozumienie w sprawie przepisów z Radą UE i Komisją Europejską w maju 2021 r. po kilku latach politycznego impasu.
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich chroni interesy obywateli i prowadzi dochodzenia w sprawach, w których instytucja lub organ UE mogły działać z naruszeniem prawa lub dobrych praktyk administracyjnych - takich jak nieprawidłowości administracyjne, dyskryminacja, nadużycia władzy lub zaniechania działania.
Zaktualizowany statut potwierdza prawo Rzecznika Praw Obywatelskich do działania nie tylko w przypadku skarg, ale także do prowadzenia dochodzeń z własnej inicjatywy, w szczególności w przypadku systemowych lub poważnych przypadków złego administrowania przez organy UE.
Przepisy uprawniają Rzecznika do żądania dostępu do informacji niejawnych UE w trakcie dochodzenia. O udostępnienie informacji mogą również zostać poproszone organy państw członkowskich.
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich jest wybierany przez Parlament Europejski na początku każdej kadencji ustawodawczej. W przyszłości, w celu ochrony niezależności Rzecznika, na to stanowisko nie będą mogły kandydować osoby, które w ciągu poprzednich dwóch lat były członkami Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Komisji Europejskiej lub rządu krajowego.
Podczas debaty plenarnej na temat nowych przepisów portugalski europoseł Paulo Rangel, odpowiedzialny za przeprowadzenie nowych przepisów przez Parlament Europejski, powiedział, że Rzecznik powinien być „niezależnym organem, który może działać według własnego uznania”.
Portugalczyk stwierdził również, że Parlament Europejski, podobnie jak inne instytucje UE, może i powinien być przedmiotem dochodzenia. „Nasze przesłanie to: chcemy być przedmiotem kontroli. Chcemy, aby przyjrzano się naszym procedurom” – zaznaczył.
Traktat lizboński określa specjalną procedurę podejmowania decyzji w sprawie statutu Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. Parlament Europejski opracowuje przepisy, ale przed poddaniem ich pod ostateczne głosowanie przez posłów do PE musi uzyskać opinię Komisji i zgodę Rady.
Przepisy nie były aktualizowane od czasu wejścia w życie traktatu lizbońskiego w 2009 roku. PE przedstawił wniosek w lutym 2019 r., ale nie było zgody ze strony Rady. Negocjacje doprowadziły do nieformalnego porozumienia między instytucjami w maju 2021 r., a w czerwcu Parlament zaproponował tekst zgodny z kompromisem.
kic/