Komisja opublikowała również badanie Eurobarometru dotyczące świadomości obywateli na temat Karty. Dzięki Karcie w ciągu ostatnich dziesięciu latach instytucje UE w swoich działaniach rozwinęły kulturę praw podstawowych. System egzekwowania prawa nie wykorzystuje jeszcze jednak Karty w pełni, a poziom świadomości na jej temat utrzymuje się na niskim poziomie.

Ze sprawozdania wynika, że podmioty kształtujące politykę w coraz większym stopniu zdają sobie sprawę jak wielkie znaczenie ma zapewnienie zgodności inicjatyw z Kartą i w związku z tym UE przyjęła wiele inicjatyw mających na celu ochronę praw podstawowych obywateli, takich jak ogólne rozporządzenie o ochronie danych.

Organy krajowe, w tym sądy, są zobowiązane do stosowania Karty przy wdrażaniu prawa UE. Europejski Trybunał Sprawiedliwości coraz częściej w swoich orzeczeniach przywołuje Kartę; liczba odniesień wzrosła z 27 w 2010 r. do 356 w 2018 r. Sądy krajowe również odwołują się do Karty w swoich orzeczeniach i coraz częściej zwracają się do Trybunału Sprawiedliwości o wytyczne.

Mimo to Karty nadal nie wykorzystuje się w pełni, a poziom świadomości na jej temat utrzymuje się na niskim poziomie, zwłaszcza na szczeblu krajowym. Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej wskazuje na brak polityk krajowych w zakresie zwiększania świadomości na temat Karty i jej wdrażania. Z badania Eurobarometru wynika, że mimo iż sytuacja uległa nieznacznej poprawie od 2012 r., jedynie czterech na 10 obywateli słyszało o Karcie, a jedynie jeden na 10 wie, czym ona jest. Sześciu na 10 obywateli zadeklarowało, że chciałoby uzyskać więcej informacji na temat samej Karty oraz tego, gdzie należy się zwrócić w przypadku naruszenia ich praw.

W sprawozdaniu nt. stosowania Karty w 2018 roku wymieniono kluczowe inicjatywy UE: ustanowienie ochrony sygnalistów na szczeblu UE (normy minimalne w celu zagwarantowania wysokiego poziomu ochrony sygnalistów); promowanie praw wyborczych (komunikat w sprawie dezinformacji oraz apel skierowany do platform internetowych i branży reklamowej o podjęcie działań mających na celu zwalczanie fałszywych informacji); zwalczanie nielegalnego nawoływania do nienawiści w internecie (monitorowanie wpływu Kodeksu postępowania w zakresie zwalczania nielegalnego nawoływania do nienawiści).

W sprawozdaniu podkreślono również, że istnieje możliwość poprawy, zwłaszcza na szczeblu krajowym. Nieprzestrzeganie praworządności, a także przepisów w dziedzinie azylu było i nadal stanowi problem w części UE.

Wiceprzewodniczący KE Frans Timmermans ocenił, że po dziesięciu latach od przyjęcia Karta praw podstawowych spełnia pokładane w niej nadzieje. "Stanowi ona fundament Unii wartości i określa nasze prawa, wolności i zasady. Ludzie będą mogli jednak skutecznie korzystać z Karty tylko wtedy, gdy będą wiedzieli o przysługujących im prawach oraz gdzie należy się zwrócić w przypadku ich naruszenia. Dlatego też ważne jest, by w dalszym ciągu rozpowszechniać informacje na temat Karty i uświadomić ludziom, jakie prawa przysługują im jako Europejczykom" - dodał.

Karta praw podstawowych stała się prawnie wiążąca wraz z wejściem w życie Traktatu z Lizbony 1 grudnia 2009 roku. Od tego czasu Komisja co roku publikuje sprawozdanie na temat stosowania Karty.

woj/