Dyrektywa w sprawie pracy za pośrednictwem platform internetowych ma na celu zapewnienie prawidłowej klasyfikacji statusu zatrudnienia osób wykonujących pracę za pośrednictwem platform internetowych oraz wprowadzenie pierwszych w historii UE przepisów dotyczących zarządzania algorytmicznego i wykorzystania sztucznej inteligencji w miejscu pracy.

„To rewolucyjne porozumienie i pierwsze ramy prawne dla pracowników platform cyfrowych. Zapewniamy przejrzystość i odpowiedzialność za algorytmy, zapewniamy lepsze prawa dla najmniej chronionych pracowników na świecie i mamy uczciwą konkurencję dla platform. Dziś możemy powiedzieć 40 milionom pracowników platform, że Europa jest dla nich, także dla pracowników o niepewnej sytuacji zawodowej” - skomentowała sprawozdawczyni projektu, włoska eurodeputowana Elisabetta Gualmini.

Analiza Komisji Europejskiej z 2021 roku wykazała, że istnieje ponad 500 aktywnych cyfrowych platform pracy, a sektor ten zatrudnia w krajach UE ponad 28 milionów osób - oczekuje się, że do 2025 roku liczba ta osiągnie 43 miliony. Cyfrowe platformy pracy są obecne w różnych sektorach gospodarki - od kierowców, kurierów i dostawców jedzenia po kodowanie danych i tłumaczenie.

Większość pracowników platform jest formalnie samozatrudnionych, jednak wg. analizy KE w przypadku około 5,5 miliona spośród nich taka klasyfikacja jest błędna. Ponad 100 wyroków sądowych w krajach UE dotyczyło już statusu zatrudnienia pracowników platform, w większości przekwalifikowując niezależnych wykonawców na pracowników, a platformy na pracodawców.

Nowe przepisy mają ukrócić tzw. fikcyjne samozatrudnienie i umożliwić tym osobom korzystanie z pełni praw pracowniczych i ochrony socjalnej.

W związku z tym dyrektywa wprowadzi domniemanie stosunku pracy uruchamiane przy spełnieniu dwóch z pięciu wskaźników kontroli lub kierownictwa. Lista ta będzie mogła zostać rozszerzona przez państwa członkowskie. Domniemanie może zostać uruchomione przez pracownika, jego przedstawicieli lub też właściwe organy z własnej inicjatywy i może zostać obalone tylko wtedy, gdy platforma udowodni, że stosunek umowny nie jest stosunkiem pracy.

Regulacja zobowiązuje też platformy do udostępnienia osobom wykonujących dla nich pracę oraz ich przedstawicielom informacji o tym, jak działają wykorzystywane przez platformę algorytmy i w jaki sposób ich zachowanie wpływa na decyzje podejmowane przez zautomatyzowane systemy.

Dodatkowo dzięki nowym przepisom platformy nie będą mogły podejmować niektórych ważnych decyzji, takich jak zwolnienia czy decyzje o zawieszeniu konta, w sposób zautomatyzowany bez nadzoru człowieka. Będą też zobowiązane do oceny wpływu decyzji podejmowanych lub wspieranych przez zautomatyzowane systemy monitorowania i podejmowania decyzji na warunki pracy, zdrowie i bezpieczeństwo oraz prawa podstawowe.

Regulacja wprowadza również zakaz przetwarzania niektórych rodzajów danych osobowych, takich jak osobiste przekonania, prywatna wymiana informacji ze współpracownikami lub nieobecność pracownika. Platformy będą również musiały przekazywać informacje na temat osób samozatrudnionych właściwym organom krajowym oraz przedstawicielom osób wykonujących pracę na platformach, takim jak związki zawodowe.

Zgodnie z nowym prawem platforma nie będzie mogła obejść przepisów, korzystając z pośredników, a odpowiednie instytucje państw członkowskich będą miały obowiązek upewnienia się, że osoby wykonujące pracę na platformie za pośrednictwem pośredników korzystają z takiego samego poziomu ochrony, jak osoby pozostające w bezpośrednim stosunku umownym.

Aby uzgodniony tekst dyrektywy wszedł w życie, będzie teraz musiał zostać formalnie przyjęty zarówno przez PE, jak i Radę UE.

mam/