Jak wskazano w komunikacie PE, rozporządzenie, które zostało przyjęte w grudniu ubiegłego roku, pozwala UE zawiesić płatności z budżetu UE na rzecz państw członkowskich, w których praworządność jest zagrożona.

Pismo przewodniczącego do służb prawnych Parlamentu Europejskiego pojawiło się po głosowaniu w parlamentarnej komisji spraw prawnych, w którym zalecono wszczęcie postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości UE. Jak poinformowano, większość przywódców grup politycznych na środowej Konferencji Przewodniczących, którą tworzą szef PE i przywódcy grup politycznych, poparła tę akcję.

Z pisma wynika, że ​​Parlament wycofa to postępowanie prawne, jeśli Komisja Europejska podejmie niezbędne środki. Przemawiając po spotkaniu liderów grup politycznych w Parlamencie, szef PE zaznaczył, że państwa członkowskie UE, które naruszają praworządność, nie powinny otrzymywać środków unijnych. Zaważył, że w ubiegłym roku PE „ciężko walczył” o mechanizm, który to zapewni, jednak do tej pory Komisja Europejska niechętnie z niego korzystała.

„Unia Europejska jest wspólnotą zbudowaną na zasadach demokracji i praworządności. Jeśli są one zagrożone w państwie członkowskim, UE musi działać w celu ich ochrony. Dlatego poprosiłem nasze służby prawne o przygotowanie pozwu przeciwko Komisji, aby zapewnić właściwe egzekwowanie przepisów UE” – podkreślił Sassoli.

We wtorek w PE odbyła się burzliwa debata na temat wyroku polskiego Trybunału Konstytucyjnego w kontekście prymatu prawa europejskiego. Premier Mateusz Morawiecki tłumaczył, że prawo unijne jest nadrzędne wobec  krajowego do poziomu ustawy i w obszarach przyznanych Unii kompetencji, natomiast najwyższym prawem pozostaje konstytucja. Według przewodniczącej KE Ursuli von der Leyen wyrok Trybunału Konstytucyjnego kwestionuje podstawy Unii Europejskiej. Po debacie PE wydał komunikat, w którym poinformował, że „zwrócił się do Komisji Europejskiej o podjęcie natychmiastowych działań w obronie polskich obywateli i podstaw prawa UE poprzez uruchomienie mechanizmu warunkowości”.

Rozporządzenie w sprawie uwarunkowań dotyczących praworządności, mające na celu ochronę funduszy UE przed ich ewentualnym niewłaściwym wykorzystaniem przez rządy UE, weszło w życie 1 stycznia 2021 roku. W ramach nowych przepisów nie zaproponowano jednak żadnych instrumentów. Rada Europejska zwróciła się do Komisji o opóźnienie ich stosowania, tak by państwa członkowskie mogły je zaskarżyć do Trybunału Sprawiedliwości UE (Polska i Węgry uczyniły to 11 marca 2021 roku), oraz do czasu, gdy Komisja opracuje szczegółowe wytyczne dotyczące ich stosowania.

W rezolucji przyjętej pod koniec czerwca 506 głosami do 150, przy 28 wstrzymujących się od głosu, europosłowie stwierdzili, że rozporządzenie dotyczące warunkowości w zakresie praworządności, które weszło w życie 1 stycznia 2021 roku, dotyczy również środków przydzielonych za pośrednictwem unijnego Instrumentu na rzecz Odbudowy. Mimo to Komisja Europejska nie zaproponowała żadnych środków na mocy nowych przepisów i nie dotrzymała terminu 1 czerwca, wyznaczonego przez europarlament w rezolucji z 25 marca, na sfinalizowanie wytycznych dotyczących stosowania rozporządzenia. Uznano wtedy, że stanowi to "wystarczającą podstawę do podjęcia kroków prawnych przeciwko Komisji na mocy art. 265 TFUE".

kic/