UE osiągnęła kompromis ws. wiążącego harmonogramu wprowadzania nowych źródeł dochodów UE, aby inwestować w przyszłość i proces odbudowy Europy po koronawirusie.

10 listopada ub. r., w ramach porozumienia w sprawie budżetu UE na lata 2021-2027, a także narzędzia służącego odbudowie gospodarki po COVID-19 o wartości 750 mld euro, Parlament Europejski, Rada UE i Komisja Europejska osiągnęły kompromis w sprawie prawnie wiążącego harmonogramu wprowadzania nowych źródeł dochodów UE, w tym opodatkowania plastikowych odpadów niepoddanych recyklingowi, gigantów technologicznych i wielkich zagranicznych trucicieli.

Czym są zasoby własne?

Kraje UE dokładają się do wspólnego budżetu UE, aby osiągnąć wspólne cele. W przeciwieństwie do budżetów krajowych, budżet UE jest budżetem inwestycyjnym i nie może wykazywać deficytu. Traktaty o UE stanowią, że budżet UE „jest finansowany całkowicie z zasobów własnych”.

Te zasoby własne są definiowane przez Radę, stanowiącą jednomyślnie po konsultacji z Parlamentem, i muszą być ratyfikowane również przez każdy kraj UE. System zasobów własnych pozostał w dużej mierze niezmieniony od trzech dekad, a Parlament od dawna wzywa do jego przeglądu.

Jakie zasoby własne już istnieją?

Ponieważ budżet UE nie może mieć deficytu, roczne dochody muszą całkowicie pokrywać roczne wydatki.

Obecnie dochody UE obejmują:

- tradycyjne zasoby własne - głównie cła, wcześniej również opłaty wyrównawcze od cukru; w 2018 r. stanowiły 13 proc. dochodów z zasobów własnych,

- zasoby własne oparte na podatku VAT - przekazanie odsetka szacowanego podatku VAT pobranego przez kraje UE; w 2018 r. stanowiły 11 proc. dochodów z zasobów własnych,

- zasoby własne oparte na dochodzie narodowym brutto - kraje UE przekazują część swojego rocznego dochodu narodowego brutto; w 2018 r. ten wkład stanowił 66 proc. dochodów z zasobów własnych,

- inne dochody - w tym grzywny dla przedsiębiorstw naruszających unijne prawo konkurencji, składki krajów spoza UE na niektóre programy UE oraz podatki od wynagrodzeń pracowników UE; w 2018 r. stanowiły 10 proc. łącznych źródeł dochodów.

Niektóre kraje UE (Austria, Dania, Niemcy, Holandia i Szwecja) korzystają obecnie z rabatów na ich składki do budżetu UE.

Jaką reformę zasobów własnych UE zaproponował Parlament?

Parlament zauważa, że od dawna jest zdania, iż system dochodów UE jest nieprzejrzysty, niesprawiedliwy i wymaga reformy, aby móc sprostać bieżącym wyzwaniom i osiągnąć istotne rezultaty dla Europejczyków.

Aby zmniejszyć zależność od składek państw członkowskich opartych na dochodzie narodowym brutto i VAT, Parlament wezwał do wprowadzenia nowych, rzeczywistych źródeł dochodów powiązanych z polityką i celami UE. W następstwie wiążącego porozumienia osiągniętego 10 listopada 2020 r., Parlament zaproponował następujący harmonogram wprowadzenia nowych źródeł dochodów:

- styczeń 2021: nowy wkład krajowy oparty na niepoddanych recyklingowi plastikowych odpadach opakowaniowych - stanowiłby zachętę do ograniczenia stosowania plastiku jednorazowego użytku, sprzyjał recyklingowi i pobudzał gospodarkę o obiegu zamkniętym.

- do 2023 r.: zasób własny oparty na dochodach z systemu handlu uprawnieniami do emisji- czyli przychody z systemu ograniczającego ilość gazów cieplarnianych, które mogą być emitowane przez energochłonny przemysł, wytwórców energii i linie lotnicze.

- do 2023 r.: zasób własny oparty na opodatkowaniu usług cyfrowych - zapewniający sprawiedliwe opodatkowanie gospodarki cyfrowej.

- do 2023 r.: zasób własny oparty na mechanizmie dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 - ustalanie opłat za emisję gazów cieplarnianych przy imporcie niektórych towarów spoza UE pomogłaby w zapewnieniu równych warunków w walce ze zmianą klimatu.

- do 2026 r.: zasób własny oparty na podatku od transakcji finansowych - zapewniający, że sektor finansowy ponosi sprawiedliwej obciążenia podatkowe.

- do 2026 r.: zasób własny powiązany z sektorem przedsiębiorstw lub nową wspólną podstawą opodatkowania osób prawnych.

Jakie są korzyści reformy zasobów własnych?

Te nowe źródła dochodów pomogą spłacić wspólny dług zaciągnięty przez kraje UE na finansowanie odbudowy po COVID-19. Bez nowych zasobów własnych, pieniądze pożyczone na odbudowę musiałyby zostać zwrócone poprzez dalsze cięcia programów UE bądź podwyższenie składek państw członkowskich opartych na dochodzie narodowym brutto. Parlament chce mieć pewność, że ciężar odbudowy nie spocznie na podatnikach, ale na gigantach technologicznych, podmiotach unikających płacenia podatków, wielkich zagranicznych trucicielach i innych, którzy obecnie nie ponoszą sprawiedliwych obciążeń.

Nowe zasoby własne zapewnią również lepsze odzwierciedlenie priorytetów UE - takich jak Zielony Ład i transformacja cyfrowa - w finansowaniu jej budżetu. Ponadto będą wspierać funkcjonowanie jednolitego rynku i ograniczały zależność od wkładów krajowych opartych dochodzie narodowym brutto.

Jak ustalane są źródła dochodów UE?

Po konsultacji z Parlamentem, system zasobów własnych UE jest przyjmowany jednomyślnie w Radzie i musi zostać ratyfikowany przez wszystkie kraje UE. Parlament zatwierdził swoje stanowisko w sprawie zasobów własnych w głosowaniu 16 września 2020. 16 grudnia 2020 roku europosłowie zatwierdzili budżet UE na lata 2021-2027 oraz porozumienie w sprawie wprowadzenia nowych źródeł dochodów. Po ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie, reforma sposobu finansowania budżetu UE będzie obowiązywać z mocą wsteczną od 1 stycznia 2021 r. i umożliwi UE pożyczenie 750 mld euro na plan odbudowy po koronawirusie.

25 marca 2021 r. Parlament zatwierdził trzy ustawy torujące drogę do reformy systemu finansowania budżetu UE i wprowadzenia nowych źródeł dochodów UE.

kic/