Europejski Prokurator Generalny będzie kierował prokuraturą europejską (EPPO), która ma zostać uruchomiona pod koniec 2020 r. Urząd będzie uprawniony do ścigania nadużyć finansowych, korupcji, prania pieniędzy i transgranicznych oszustw w podatku VAT na szkodę unijnego budżetu.

"Komisja Europejska stara się na wszelkie sposoby zagwarantować, by każde euro z unijnego budżetu było wydatkowane zgodnie z prawem i by przynosiło Unii wartość dodaną. Oznacza to również skuteczne zwalczanie nadużyć finansowych popełnianych ze szkodą dla budżetu. Najważniejszym podmiotem w tym względzie był do tej pory OLAF – Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych. Będzie on kontynuował swoją działalność niezależnego organu dochodzeniowego, który umożliwia odzyskiwanie środków i stosowanie innych środków ochronnych. Dzięki uruchomieniu Prokuratury Europejskiej Unia będzie mogła pójść o krok dalej i doprowadzać przed sąd przestępców podejrzanych o działanie na szkodę unijnego budżetu" - oświadczył komisarz Günther H. Oettinger, odpowiedzialny za budżet i zasoby ludzkie.

Dodał, że pierwszej, nowo wybranej Europejskiej Prokurator Generalnej chciałby życzyć "powodzenia w mierzeniu się z czekającymi ją wyzwaniami".

Komisarz do spraw sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia płci Věra Jourová podkreśliła ponadto, że "ta nominacja jasno pokazuje, że Unia bardzo poważnie traktuje walkę z przestępczością finansową i ochronę pieniędzy podatników".

"Prokuratura Europejska jest pierwszą w swoim rodzaju strukturą, której priorytetem będzie zwalczanie przestępczości transgranicznej i zagwarantowanie, że przestępstwa przeciwko budżetowi Unii nie pozostaną bezkarne. Stanowi ona odpowiedź na oczekiwania obywateli UE i zapewnia prokuratorom europejskim nowe, skuteczne narzędzia umożliwiające ściganie przestępstw popełnianych na skalę europejską" - oświadczyła Jourová.

Jak dotąd do EPPO dołączyły 22 państwa członkowskie. W projekcie nie uczestniczą: Szwecja, Węgry, Polska, Irlandia i Dania. Państwa te - jeśli zmienią zdanie - mogą dołączyć w dowolnym momencie.

Polska zdecydowała, że nie włącza się w tę współpracę. Polskie władze nie kwestionowały samej idei powołania nowego organu, lecz uprawnienia, jakie ma on otrzymać. Zastrzeżenia polskich władz dotyczyły m.in. proponowanych uprawnień Prokuratury Europejskiej w kwestii zwalczania oszustw związanych z VAT. Polscy dyplomaci argumentowali, że jest to kompetencja państw członkowskich, a skuteczność Prokuratury wniosłaby niewielką wartość dodaną w tej kwestii.

Prokuratura Europejska w założeniu ma być niezależnym biurem prowadzącym transgraniczne postępowania przygotowawcze w sprawie oszustw dotyczących funduszy UE na kwotę wyższą niż 10 tys. EUR lub w sprawie transgranicznych przypadków oszustw związanych z podatkiem VAT, które spowodowały szkodę na kwotę powyżej 10 mln EUR.

Według unijnych danych, wskutek transgranicznych oszustw finansowych państwa członkowskie tracą co najmniej 50 mld EUR z tytułu dochodów z VAT, a miliony euro unijnych funduszy strukturalnych wykorzystywane są niezgodnie z przeznaczeniem.

Dotychczas jedynie organy krajowe mogły prowadzić dochodzenia w sprawie tego rodzaju przestępstw. Jednak jurysdykcja tych organów nie sięga poza granice krajowe, co oznacza, że krajowi prokuratorzy mają ograniczone możliwości zwalczania poważnych transgranicznych przestępstw finansowych.

Z kolei istniejące organy unijne, np. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) czy Europejska Jednostka Współpracy Sądowej (Eurojust), nie mają uprawnień do wszczynania dochodzeń karnych czy ścigania przestępstw w państwach członkowskich.

Siedziba główna EPPO będzie znajdować się w Luksemburgu.

js/