"Jakiekolwiek nieetyczne, choćby nawet pozornie, postępowanie członków i pracowników instytucji Unii Europejskiej wywołuje duże zainteresowanie opinii publicznej i podważa zaufanie pokładane w UE" - zauważył odpowiedzialny za to sprawozdanie Mihails Kozlovs z Europejskiego Trybunału Obrachunkowego.

Kodeksy postępowania w unijnych instytucjach mają pomagać w zapobieganiu nieetycznym zachowaniom, identyfikowaniu ich i prawidłowym reagowaniu. Przepisy te obowiązują nie tylko najwyższych rangą urzędników, komisarzy, europosłów, ale cały personel.

Dotyczą one zasad przyjmowania prezentów i zaproszeń, działalności lub zadań dodatkowych, konfliktu interesów, działalności podejmowanej po zakończeniu zatrudnienia lub po zaprzestaniu pełnienia funkcji w danej instytucji UE, przypadków molestowania. Są też zasady informowania o nieprawidłowościach.

"Kontrolerzy przyznają, że we wszystkich trzech instytucjach obowiązują podstawowe elementy ram etycznych. Instytucje te ustanowiły zasady, które odpowiadają głównym wymogom etycznym, oraz systemy dochodzeniowe i mechanizmy nakładania sankcji, które stanowią należyte wsparcie ram etycznych" - podkreślił Europejski Trybunał Obrachunkowy.

Audytorzy przeanalizowani etyczne wymogi prawne oraz obowiązujące procedury ich egzekwowania; przeprowadzili też ankietę, by ocenić poziom wiedzy personelu. Kontrola nie dotyczyła jednak tego, w jaki sposób ramy etyczne zostały wdrożone.

Obszar, co którego są wątpliwości, to deklaracje jakie składa personel. Unijni urzędnicy są np. pytani, czy ktoś z rodziny nie pracuje w lobbingu. Nie jest to wprawdzie zabronione, ale w określonych przypadkach może przeszkadzać. Odpowiedzi w tej sprawie nie są jednak weryfikowane.

"Ramy etyczne dotyczące konfliktów interesów w dużym zakresie opierają się na deklaracjach własnych, a równocześnie nie obejmują odpowiednich wytycznych i standardowych procedur na potrzeby weryfikacji poprawności, wiarygodności i kompletności tych deklaracji" - czytamy w opracowaniu ETO.

Raport wskazuje też na konieczność większej harmonizacji. W instytucjach UE obowiązują np. różne przepisy co do maksymalnej wartości, jaką mogą mieć prezenty przyjmowane przez personel bez konieczności uzyskania wcześniejszego zezwolenia. W Radzie nie ma wspólnych ram etycznych, które regulowałyby pracę przedstawicieli państw członkowskich.

Z przeprowadzonej przez kontrolerów ankiety wynika, że większość personelu unijnych instytucji nie przeszła szkolenia dotyczącego etycznych zachowań, ale mimo wszystko nie ma problemów z rozpoznawaniem nieetycznego postępowania. Niektórzy urzędnicy mają jednak wątpliwości co do sposobów informowania o nim.

Etyczne wymogi prawne w instytucjach UE odnoszą się do szeregu kluczowych zagadnień, takich jak różne rodzaje konfliktu interesów (w tym dotyczące rekrutacji, działalności po zakończeniu okresu zatrudnienia, prezentów i zaproszeń, działalności dodatkowej i zatrudnienia małżonka), przejrzystość, przeciwdziałanie molestowaniu i mechanizmy egzekwowania przepisów.

stk/ woj/