Program Europejskich Stolic Kultury ma na celu promowanie bogactwa i różnorodności kultur oraz wzmocnienie u obywateli poczucia przynależności do wspólnego, europejskiego obszaru kulturowego. Miasto, które zostaje Europejską Stolicą Kultury, przez rok realizuje specjalny program kulturalny; korzysta też z inwestycji, które mają przyczynić się do aktualizacji strategii rozwoju miasta poprzez działalność kulturalną.

Unijna procedura przewiduje, że państwo uczestniczące w programie, z sześcioletnim wyprzedzeniem, organizuje konkurs, aby wyłonić miasto, które otrzyma tytuł. Panel niezależnych ekspertów z instytucji unijnych i państw członkowskich sporządza wstępną listę potencjalnych stolicy kultury. W drugim etapie konkursu panel wybiera jedno miasto w każdym kraju. Przedmiotem oceny jest miedzy innymi program kulturalny przygotowany specjalnie dla danego miasta. Program powinien mieć wyraźny wymiar europejski i stanowić część długofalowej strategii trwałego rozwoju gospodarczego, kulturalnego i społecznego miasta.

Dotychczas dwa polskie miasta: Kraków (w 2000 roku) i Wrocław (w 2016 roku) zostały dotychczas wyróżnione tytułem Europejskiej Stolicy Kultury. Po raz kolejny Polska będzie mogła zgłosić swoje miasto (wraz ze Szwecją) w 2029 roku.

W 2017 roku PE przegłosował zmianę w procedurze wyłaniania stolic. Wedle nowych reguł po raz pierwszy w programie będą mogły wziąć udział, począwszy od 2024 roku, kraje Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), których miasta, raz na trzy lata, będą mogły ubiegać się o przyznanie tytułu.

Rijeka i Galway przejmą tytuł od włoskiej Matery i bułgarskiego Płowdiw. Oba miasta, jako portowe, nawiązują do nadmorskiego położenia w swoich programach kulturalnych na 2020 rok. Motto Rijeki to „Port różnorodności”, a Galway - „Wywoływać fale”.

Rijeka zainauguruje swój program kulturalny 1 lutego widowiskiem typu światło i dźwięk. W następnych dniach i tygodniach odbędzie się ponad 600 wydarzeń z udziałem 250 chorwackich instytucji kulturalnych i 40 z innych krajów. Koncentrują się one wokół trzech tematów: wody, pracy i migracji, rozwijanych w siedmiu blokach: Słodko i Słono, Sztuka Lungomare, Kuchnia Różnorodności, Dopolavoro, Czas Mocy, Dziecięcy Dom i 27 Sąsiedztw.

Program Galway przewiduje blisko 2 tys. wydarzeń kulturalnych w 2020 roku. Nawiązywać będą do kwestii migracji, krajobrazu i języka irlandzkiego. Imprezy wpleciono w rytm kalendarza celtyckiego. Chodzi o to, by wraz ze zmieniającymi się porami roku, kalendarz wydarzeń sprzyjał refleksji − od pełnego przemian czasu Imbolic (luty, marzec, kwiecień), poprzez okres nadziei Bealtiane (maj, czerwiec, lipiec) i radości Lughnasa (sierpień, wrzesień, październik), aż do posępnego i pełnego zadumy okresu Samhaina (listopad, grudzień, styczeń). Ceremonia otwarcia Europejskiej Stolicy w Galway odbędzie się 8 lutego.

woj/