Polska posiada największy w UE budżet na realizację polityki spójności na lata 2021-2027, który będzie można wykorzystać do 2029 r. Łączna kwota, którą w oparciu o Umowę Partnerstwa, nasz kraj będzie mógł przeznaczyć na realizację projektów w całej Polsce, wynosi 76 mld euro, co przekłada się na 348 mld zł.
Umowa Partnerstwa to, w największym skrócie, uzgodniona z Komisją Europejską strategia wykorzystania środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej. Na polski budżet Umowy Partnerstwa składa się pięć funduszy unijnych, z których zostaną sfinansowane poszczególne programy krajowe, regionalne i transgraniczne oraz inne mechanizmy wsparcia.
Na tych pięć funduszy składają się: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) o wartości 47,4 mld euro, Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+), którego budżet wynosi 12,9 mld euro, Fundusz Spójności (FS) z budżetem 11,3 mld euro, Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST) z kwotą 3,8 mld euro oraz Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury (EFMRA), będący funduszem unijnej polityki morskiej i rybołówstwa, którego wartość to 0,5 mld euro.
Pulę przyznanych Polsce pieniędzy można także przedstawić w oparciu o sześć celów polityki spójności. W tym zestawieniu na pierwszym miejscu znajdzie się bardziej przyjazna dla środowiska, niskoemisyjna Europa (21,9 mld euro), następnie bardziej społeczna Europa (16,6 mld euro), lepiej połączona Europa (15,7 mld euro), bardziej inteligentna Europa (12,9 mld euro), sprawiedliwa transformacja (3,7 mld euro) oraz Europa bliżej obywateli (2,4 mld euro).
Umowa Partnerstwa na lata 2021-2027 będzie wdrażana w oparciu o konkretne formy wsparcia dla poszczególnych osób, firm i jednostek samorządu terytorialnego. Zakłada kontynuację realizacji dotychczasowych programów krajowych, 16 programów regionalnych, programów współpracy transgranicznej i transnarodowej.
Obecnie na etapie szczegółowych uzgodnień znajduje się osiem nowych programów krajowych: Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko (FEnIKS) – 24 mld euro, Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) – 8 mld euro, Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy (FERC) – 2 mld euro, Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW) – 2,6 mld euro, Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS) – 4 mld euro, Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich (PTFE) – 550 mln euro, Fundusze Europejskie dla Rybactwa (PFER) – 512 mln euro oraz Fundusze Europejskie na Pomoc Żywnościową (FEPŻ) – 525 mln euro.
Pieniądze zapisane w Umowie Partnerstwa trafią do podmiotów, które zamierzają realizować swoje projekty także przy wsparciu jednego z 16 programów regionalnych (dla każdego województwa).
Podobnie jak w latach 2014-2020, również w nowej perspektywie finansowej na lata 2021-2027 ok. 60 proc. funduszy z polityki spójności trafi do programów realizowanych na poziomie krajowym. Pozostałe 40 proc. otrzymają programy regionalne, zarządzane przez marszałków województw.
Będzie można również skorzystać z dofinansowania projektów z jednego z trzech Instrumentów Terytorialnych. Należą do nich: Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (RLKS), Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) oraz Inny Instrument Terytorialny (IIT). Ich celem jest wzmocnieniu współpracy i partnerstw samorządów, które realizują wspólne działania rozwojowe na podstawie strategii terytorialnych. Wpisują się one w cele określone na poziomie regionalnym, krajowym i europejskim.
O wsparcie z poszczególnych instrumentów finansowych będą mogły ubiegać się: osoby fizyczne, firmy prywatne oraz jednostki samorządu terytorialnego.
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej przewiduje, że wydanie decyzji w sprawie uruchamiania poszczególnych programów, które są objęte Umową Partnerstwa, nastąpi do końca 2022 r. Sukcesywnie, w ramach zatwierdzania kolejnych programów, będą też uruchamiane konkursy, a za nimi pójdą pierwsze płatności do podmiotów, które otrzymają dofinansowanie na swoje projekty. Resort planuje, że nastąpi to na początku 2023 r.
Skala możliwego dofinansowania zależeć będzie również od województwa, na terenie którego dany projekt będzie realizowany. Regiony słabiej rozwinięte, które stanowią dominującą większość terytorium Polski, będą mogły liczyć na dofinansowanie nawet do 85 proc. realizowanego przedsięwzięcia. Dotyczy to wszystkich województw w naszym kraju, z wyjątkiem dolnośląskiego i wielkopolskiego, gdzie wsparcie może sięgnąć max. 70 proc. Najniższym poziomem dofinansowania został objęty region warszawski stołeczny – 50 proc.
kic/