Surowce krytyczne, w tym tzw. metale ziem rzadkich, są wykorzystywane m.in. do produkcji telefonów komórkowych, turbin wiatrowych czy baterii samochodów elektrycznych. Mają duże znaczenie gospodarcze dla UE oraz kluczowe znaczenie dla jej ekologicznej i cyfrowej transformacji. Zabezpieczenie dostaw niezbędnych pierwiastków ma kluczowe znaczenie dla odporności gospodarczej Unii Europejskiej, jej przewagi technologicznej i strategicznej autonomii, zwłaszcza, że m.in. od czasu rosyjskiej agresji na Ukrainę, te niezbędne w wielu branżach substancje stały się czynnikiem geopolitycznym.

W marcu 2023 r. z powodu rosnącego na świecie popytu surowców krytycznych, Komisja Europejska zaproponowała przyjęcie europejskiego aktu o surowcach krytycznych. KE oceniła wówczas, że ich podaż w UE może ulec zakłóceniom z powodu koncentracji źródeł oraz braku dobrych, przystępnych cenowo substytutów.

Przyjęty przez Parlament Europejski projekt aktu o surowcach krytycznych ma na celu zwiększenie konkurencyjności i autonomii UE, promowanie innowacji, wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw, pobudzenie badania oraz rozwoju technologii związanych z wykorzystaniem alternatywnych materiałów oraz przyjaznych dla środowiska sposobów wydobycia i produkcji.

Projekt regulacji został przyjęty 515 głosami „za” do 34 „przeciw”, przy 28 wstrzymujących się.

Nicola Beer, eurodeputowana i sprawozdawca przyjętego przez PE projektu oceniła, że przyjęte przez PE stanowisko oznacza „kurs  na europejską suwerenność i konkurencyjność”.

„Przeważającą większością głosów wszystkich grup politycznych w głosowaniu, Parlament Europejski jasno określił swoje stanowisko w sprawie europejskiego bezpieczeństwa dostaw i dał nam silny mandat do negocjacji z Radą i Komisją. Skupiamy się na ograniczeniu biurokracji, szybkich i prostych procesach zatwierdzania, pobudzaniu badań i innowacji w całym łańcuchu wartości oraz ukierunkowanych zachętach ekonomicznych dla prywatnych inwestorów z myślą o europejskiej produkcji i recyklingu. Parlament Europejski koncentruje się na budowaniu strategicznych, równych partnerstw z krajami trzecimi” - wyjaśniła.

Europosłowie w przyjętym stanowisku podkreślili znaczenie zapewnienia strategicznych partnerstw między UE a krajami trzecimi w zakresie surowców krytycznych. Umowy miałyby zapewnić dywersyfikację dostaw surowców krytycznych do Unii - na równych zasadach i z korzyściami dla wszystkich stron.

Europarlamentarzyści podkreślili także, że chodzi tu o długoterminowe partnerstwa z transferem wiedzy oraz technologii, a także szkolenia i podnoszenie kwalifikacji w celu tworzenia nowych miejsc pracy, a także wydobyciem i przetwarzaniem niezbędnych w UE substancji zgodnie z najlepszymi standardami ekologicznymi w krajach partnerskich.

Posłowie chcą również większego nacisku na badania i innowacje dotyczące materiałów i procesów produkcyjnych, które mogłyby zastąpić surowce krytyczne w strategicznie ważnych technologiach. W przyjętym stanowisku podkreślili cele w gospodarce obiegu zamkniętego, które miałyby wspierać pozyskiwanie większej ilości strategicznych surowców z odpadów oraz potrzebę ograniczenia biurokracji dla firm, szczególnie tych z sektora małych i średnich przedsiębiorstw.

W ciągu najbliższych dni mają się rozpocząć negocjacje między Parlamentem Europejskim a Radą nad ostatecznym kształtem unijnego aktu w sprawie surowców krytycznych w celu osiągnięcia porozumienia w pierwszym czytaniu. Negocjacje mają zakończyć się przed Bożym Narodzeniem 2023 roku.

rkj/