Nagroda im. Sacharowa za wolność myśli jest przyznawana co roku osobom i organizacjom broniącym praw człowieka i podstawowych wolności od 1988 roku. Nazwano ją na cześć sowieckiego fizyka i dysydenta politycznego Andrieja Sacharowa. Nagroda pieniężna wynosi 50 tys. euro.

W 2020 r. nagroda została przyznana białoruskiej opozycji za obronę demokracji w kraju. Tegoroczni finaliści Nagrody Parlamentu Europejskiego im. Sacharowa, którzy zostali wybrani na wspólnym posiedzeniu parlamentarnych komisji Spraw Zagranicznych i Rozwoju, to: reprezentowane przez 11 obrończyń praw człowieka afgańskie kobiety, boliwijska polityk Jeanine Anez oraz rosyjski aktywista i więzień polityczny Aleksiej Nawalny.

Po ogłoszeniu finalistów, 20 października br. przewodniczący Parlamentu Europejskiego David Sassoli i liderzy grup politycznych wybiorą zwycięzcę. Ceremonia wręczenia Nagrody im. Sacharowa odbędzie się 15 grudnia w Strasburgu.

Afgańskie kobiety

Pod rządami poprzedniego reżimu talibów kobiety były skazane na przymusowe małżeństwa, w Afganistanie odnotowywano wysoką śmiertelność przy porodzie, niski poziom umiejętności czytania i pisania, kobiety zmuszano do testów na dziewictwo, nie mogły też podróżować bez mężczyzny.

Po niedawnym powrocie talibów do władzy kobiety zostały ponownie wykluczone z rządu i edukacji, a ich prawa i wolności są zagrożone. Kobiety nominowane za odważną walkę o równość i prawa człowieka to:

- Shaharzad Akbar - przewodnicząca Afgańskiej Niezależnej Komisji Praw Człowieka (AIHRC),

- Mary Akrami - szefowa Sieci Kobiet Afgańskich,

- Zarifa Ghafari - burmistrzyni miasta Majdan Shar od 2018 r.,

- Palwasha Hassan - aktywistka i dyrektorka Centrum Edukacji Afgańskich Kobiet (AWEC),

- Freshta Karim - założycielka mobilnej biblioteki i orędowniczka edukacji i nauki,

- Sahraa Karimi - pierwsza kobieta prezes państwowej afgańskiej wytwórni filmowej,

- Metra Mehran - orędowniczka wzmacniania pozycji kobiet i edukacji oraz współzałożycielka Ruchu Feminine Perspectives,

- Horia Mosadiq - działaczka na rzecz praw człowieka i praw kobiet,

- Sima Samar - obrończyni praw człowieka, była minister ds. kobiet i była przewodnicząca Afgańskiej Niezależnej Komisji Praw Człowieka,

- Habiba Sarabi - członkini zespołu negocjacyjnego Islamskiej Republiki Afganistanu,

- Anisa Shaheed - reporterka polityczna.

Jeanine Anez

Boliwijska polityk. Została tymczasową prezydent w listopadzie 2019 r., po domniemanym oszustwie wyborczym dokonanym przez urzędującego prezydenta Evo Moralesa. W listopadzie 2020 r., po wolnych i uczciwych wyborach, nastąpiło pokojowe przekazanie władzy. Jednak 13 marca 2021 r. została aresztowana pod zarzutem „terroryzmu, działalności wywrotowej i spiskowania”. Oskarżona o planowanie zamachu stanu przeciwko Moralesowi, od tego czasu przebywa w więzieniu.

Aleksiej Nawalny

Aleksiej Nawalny to rosyjski polityk opozycyjny, działacz antykorupcyjny i główny przeciwnik polityczny prezydenta Putina. Znany za pośrednictwem swojego bloga LiveJournal, YouTube i Twittera, gdzie ma miliony obserwujących, osiągnął międzynarodowy rozgłos organizując demonstracje, ubiegając się o urząd prezydenta i opowiadając się za reformami przeciwko korupcji w Rosji, prezydenta Władimira Putina i jego rządu.

W sierpniu 2020 r. został otruty podczas podróży na Syberię. Po miesiącach rekonwalescencji w Berlinie wrócił do Moskwy w styczniu 2021 r. i został aresztowany. W lutym skazano go na 2,5 roku więzienia i osadzono w kolonii karnej o zaostrzonym rygorze. W kwietniu rozpoczął 23-dniowy strajk głodowy w proteście przeciwko brakowi opieki medycznej. W czerwcu 2021 r. rosyjski sąd zdelegalizował biura regionalne Nawalnego i jego Fundację Walki z Korupcją.

kic/