Parlament musi przedłożyć sprawozdanie ze stosowania rozporządzenia – i w stosownym przypadku zaproponować zmiany – do 31 grudnia 2021 r., a następnie co pięć lat. Również Komisja musi przedstawić równoległe sprawozdanie z wykonania i, w stosownym przypadku, wniosek ustawodawczy w celu zmiany obecnego rozporządzenia; oczekuje się, że uczyni to w listopadzie 2021 r. 

Rozporządzenie w sprawie statusu i finansowania europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych określa europejskie partie polityczne jako nienastawione na zysk sojusze polityczne partii krajowych reprezentowanych w co najmniej jednej czwartej państw członkowskich i związanych wartościami założycielskimi UE (art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej, TUE). 

Partie krajowe nie mogą być powiązane z więcej niż jedną partią europejską, co ma zapewnić określoną więź polityczną. Partie europejskie przyczyniają się do kształtowania europejskiej świadomości politycznej i wyrażania woli obywateli Unii, jak zapisano w art. 10 ust. 4 TUE i art. 12 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Europejskie fundacje polityczne to nienastawione na zysk podmioty powiązane z partiami europejskimi (jedna fundacja na jedną partię), uzupełniające ich działalność. 

Wszystkie europejskie partie i fundacje muszą zostać zarejestrowane przez Urząd ds. Europejskich Partii Politycznych i Europejskich Fundacji Politycznych, który nadzoruje je i może nakładać sankcje w razie niespełnienia wymogów rejestracyjnych lub obowiązujących przepisów odnoszących się do finansowania i do ochrony danych. Dotychczas urząd ten zarejestrował dziesięć partii europejskich i dziesięć fundacji. Zarejestrowane partie i fundacje posiadają europejską osobowość prawną i mogą otrzymywać środki finansowe z budżetu UE. 

Dotacje z budżetu nie mogą przekraczać 90% wydatków partii europejskich (95% w przypadku fundacji), a zatem partie europejskie muszą finansować 10% wydatków ze środków własnych. 

Stanowisko Parlamentu Europejskiego 

W sprawozdaniu Komisji Spraw Konstytucyjnych podsumowano wdrażanie rozporządzenia i zaproponowano szereg modyfikacji obecnego brzmienia. 

Zaproponowano, aby uprościć warunki tworzenia i rejestracji partii europejskich oraz ustanowić zasady minimalne dotyczące ich struktury i funkcjonowania na szczeblu UE. Należy wymagać demokratyczności i przejrzystości procedur, w tym procedury wyboru kandydatów. 

Co do członkostwa – w sprawozdaniu wezwano, aby zezwolić na członkostwo partiom krajowym z innych krajów europejskich, a tym samym umożliwić partiom europejskim pobieranie składek członkowskich od tych członków spoza UE, czego zabrania orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie ACRE przeciwko Parlamentowi (T-107/19). Co do finansowania – w sprawozdaniu zaproponowano, aby rozszerzyć kategorie dochodów, które partie mogą otrzymywać, poza obecnie dozwolone darowizny (od osób fizycznych i prawnych) i składki (członkowskie), oraz obniżyć do 5% poziom zasobów własnych wymagany do uzyskania dotacji z budżetu UE. 

Wezwano również Komisję, aby rozważyła zmianę modelu finansowania partii europejskich, tj. przejście od obecnego systemu, w którym 90% unijnych środków finansowych jest przydzielane proporcjonalnie do odsetka mandatów uzyskanych przez partie w Parlamencie Europejskim, do systemu opartego na liczbie głosów zdobytych przez poszczególne partie w wyborach europejskich. 

W sprawozdaniu zaproponowano też szereg rozwiązań mających zmniejszyć obciążenie administracyjne partii i fundacji związane z przedstawianiem rocznych sprawozdań finansowych (np. rezygnację z Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej), a jednocześnie zwiększyć przejrzystość ich finansowania. 

Ponadto w sprawozdaniu zaproponowano złagodzenie zasad dotyczących wydatków partii politycznych, co umożliwi im finansowanie wszelkich działań zwiększających europejską świadomość polityczną, w tym kampanii referendalnych związanych z wdrażaniem Traktatów UE.

mp/