Według Europolu, w ostatnich latach wzrosła częstotliwość ataków dżihadystów, ale zmniejszyła się złożoność ich przygotowania i realizacji. W 2017 r. w Unii Europejskiej 1219 osób zostało aresztowanych za przestępstwa związane z terroryzmem.

W latach 2000-2017 piętnaście krajów europejskich zostało bezpośrednio dotkniętych przez ataki, w których zginęło łącznie 740 osób. Hiszpania, w której zginęło 269 osób, to kraj, w którym ofiar było najwięcej, następna jest Francja z 254 ofiarami. Kolejne miejsce zajmują Zjednoczone Królestwo (120), Belgia (36) i Niemcy (29). Ponadto 26 innych krajów było świadkami śmierci 1 050 Europejczyków na ich terytoriach. Łącznie liczba ofiar ataków terrorystycznych w Unii Europejskiej i Europejczyków zabitych w wyniku działań terrorystycznych w pozostałej części świata w latach wyniosła w tym czasie blisko 1,8 tys. osób.

Po fali terroru, który dotknął Europę w ostatnich latach, wzmocniono zasady i sankcje związane z działalnością terrorystyczną, a lepszą ochronę i wsparcie dla ofiar terroryzmu zapewnić ma działanie na szczeblu UE.

Strategia Unii Europejskiej przeciwko terroryzmowi z 2005 r. podkreśla, że solidarność, pomoc i odszkodowanie dla ofiar terroryzmu i ich rodzin stanowią integralną część reakcji na terroryzm, zarówno na szczeblu krajowym, jak i europejskim.

W ramach Europejskiej Agendy Bezpieczeństwa z kwietnia 2015 r. opracowano zintegrowane i skoordynowane podejście, określającej kompleksową strategię zwalczania terroryzmu, która dodatkowo zwiększa ochronę ofiar, niezależnie od tego, w którym miejscu w UE miał miejsce atak terrorystyczny.

Ofiary umyślnej i brutalnej przestępczości mają prawo dostępu do krajowych systemów rekompensat na mocy unijnej dyrektywy z kwietnia 2004 r. w sprawie odszkodowań dla ofiar przestępstw. Ponieważ ataki terrorystyczne kwalifikują się jako celowe i brutalne przestępstwo, ofiary mogą uruchomić stosowanie ogólnounijnego systemu rekompensat w sytuacjach, w których atak został popełniony w kraju UE innym niż kraj zamieszkania ofiary.

W dyrektywie z października 2012 r. w sprawie praw ofiar uznano, że ofiary terroryzmu mogą wymagać specjalnej uwagi ze względu na szczególny charakter przestępstwa, z którym miały do czynienia. Ofiarą terroryzmu jest osoba fizyczna, która poniosła szkodę, w tym krzywdę fizyczną, psychiczną i emocjonalną lub stratę ekonomiczną, o ile była ona bezpośrednio spowodowana przestępstwem terrorystycznym. Ofiarą jest też członek rodziny osoby, której śmierć została bezpośrednio spowodowana przez przestępstwo terrorystyczne i kto poniósł szkodę w wyniku śmierci tej osoby. Państwa członkowskie powinny zatem w szczególności brać pod uwagę ich potrzeby, chroniąc ich godność i bezpieczeństwo.

Unijna dyrektywa z marca 2017 r. w sprawie zwalczania terroryzmu wprowadza środki ochrony i pomocy dla ofiar, takie jak prawo do natychmiastowego dostępu do pomocy medycznej i psychologicznej oraz informacje na temat wszelkich kwestii prawnych, praktycznych lub finansowych.

Dyrektywa wzmacnia też mechanizmy reagowania kryzysowego, aby pomóc ofiarom terroryzmu natychmiast po ataku terrorystycznym i tak długo, jak to konieczne. Państwa członkowskie UE w szczególności muszą zapewnić ofiarom terroryzmu, którzy są mieszkańcami kraju UE innego niż kraj, w którym popełniono przestępstwo terrorystyczne, pełny dostęp do usług wsparcia i systemów odszkodowań dostępnych w kraju.

Rada Unii Europejskiej

W konkluzjach w sprawie ofiar terroryzmu z maja 2018 r. Rada UE zachęca do współpracy między organami odpowiedzialnymi za ochronę ofiar terroryzmu w celu ułatwienia szybkiej wymiany informacji i pomocy w przypadku ataku terrorystycznego. Aby osiągnąć ten cel, Rada wzywa państwa członkowskie UE do wyznaczenia punktów kontaktowych na szczeblu krajowym w celu wymiany informacji i budowania synergii z istniejącymi strukturami UE, takimi jak Europejska Sieć Praw Ofiar, Europejska Sieć sądowa (EJN), Eurojust, Europol i sieci zarządzania kryzysowego.

Parlament Europejski

W maju ub.r. Parlament Europejski przyjął rezolucję w sprawie wdrożenia dyrektywy z 2012 r., podkreślając szczególny charakter ofiar terroryzmu, którzy należą do odrębnej kategorii ofiar i mają szczególne potrzeby.

Wezwał Komisję Europejską do zaproponowania specjalnej dyrektywy w sprawie ochrony ofiar terroryzmu. Zachęcił również państwa członkowskie do zapewnienia odpowiednich informacji i bezpłatnej pomocy prawnej ofiarom, które są również stronami postępowania karnego, aby mogły uzyskać odpowiednie odszkodowanie.

Podobnie Komisja Specjalna ds. Terroryzmu  (TERR) Parlamentu Europejskiego, ustanowiona w 2017 roku, wezwała Komisję Europejską, aby w swoim sprawozdaniu końcowym przedstawiła wniosek legislacyjny w sprawie ofiar terroryzmu, który skutecznie zaspokoi potrzeby ofiar w perspektywie krótko- i długoterminowej , w tym wspólną definicję statusu "ofiary terroryzmu".

W swojej rezolucji z grudnia 2018 r. w sprawie ustaleń i zaleceń komisji TERR Parlament Europejski zwrócił się do KE o rozpoczęcie dialogu z państwami członkowskimi w celu zmniejszenia dużych różnic istniejących w poziomie rekompensaty finansowej przyznawanej na poziomie ofiary ataków terrorystycznych.

Zarówno Rada, jak i Parlament wielokrotnie wzywały Komisję do utworzenia centrum koordynacyjnego UE ds. ofiar terroryzmu, który byłby centrum ekspertyz, wskazówek i wsparcia w przypadkach ataków w państwie członkowskim. W marcu 2018 r. Komisja zobowiązała się do uruchomienia centrum w 2019 r.

Komisja utworzyła europejską sieć stowarzyszeń ofiar terroryzmu, której celem jest wspieranie transgranicznej współpracy między stowarzyszeniami ofiar ataków terrorystycznych w państwach członkowskich oraz wzmocnienie ochrony praw ofiar na szczeblu europejskim.

kic/