Według danych Eurostatu 88 milionów Europejczyków jest w wieku od 15 do 29 lat. To 17,2  proc. ogółu ludności UE, co jest odzwierciedleniem powolnego, lecz stałego spadku odsetka ludzi młodych (jeszcze w 2006 r. młodzi stanowili 19,6  proc.). Około 66  proc. młodych ludzi w UE mieszka z rodzicami, a 28,8  proc. jest zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym.

Jak wynika ze sprawozdania Komisji Europejskiej na temat młodzieży za 2018 r. sytuacja ludzi młodych poprawia się w niektórych dziedzinach jak np. poziom wykształcenia, ale w wielu - jak narażenie na ubóstwo i wykluczenie społeczne - pozostaje niezadowalająca.

Sytuację młodych ludzi w UE oraz unijną politykę na rzecz młodzieży przybliża opracowanie Parlamentu Europejskiego opublikowane w ramach projektu "Co Europa robi dla mnie".

Z opracowania PE wynika, że młodzi ludzie i dzieci w UE średnio 17 lat spędzają w systemie kształcenia formalnego. W 2016 r. 83  proc. osób w wieku 20-24 lat uzyskało wykształcenie średnie II stopnia, podczas gdy wśród osób w wieku 55–64 lat odsetek ten wynosił 69  proc.. 40  proc. osób w wieku 30–34 lat posiadało wyższego wykształcenia, co stanowi wzrost o 5 proc. od 2010 r. Ponadto spada liczba młodych ludzi przedwcześnie kończących naukę.

W 2017 r. 79  proc. osób w wieku 16–24 lat z wysokim poziomem wykształcenia posiadało umiejętności cyfrowe na poziomie wykraczającym poza podstawowe wymagania. Natomiast umiejętności cyfrowe na tym samym poziomie posiadało tylko 57  proc. wysoko wykształconych dorosłych (w wieku25–64 lat).

Odsetek młodych ludzi w wieku od 15 do 24 lat, którzy nie kształcą się, nie szkolą ani nie pracują wyniósł w 2016 r. 11,6  proc. Jest to poprawa w stosunku do szczytowego poziomu 13,2 proc. odnotowanego w 2012 r.

Większa niż w okresie ostatnich kilku lat liczba młodych ludzi pracuje. W wieku 22 lat młodzi ludzie częściej pracują niż studiują. Bezrobocie wśród młodzieży osiągnęło najwyższy poziom w 2013 r. (23,6  proc.) i choć w 2016 r. spadło o 4,6  proc. nadal jest ono wyższe niż przed recesją gospodarczą w 2007 r. Osoby w wieku od 18 do 34 lat wykazują większe zainteresowanie rozpoczęciem działalności gospodarczej niż osoby starsze, przy czym młodzi ludzie częściej podejmują działalność usługową niż działalność w sektorach wytwórczych.

Młodzi ludzie opuszczają dom rodziców średnio w wieku 26 lat i nie zaszła w tym zakresie zmiana od 2010 r. Poprawił się jednak dostęp młodych ludzi do odpowiednich zasobów mieszkaniowych, a w większości krajów UE odnotowano spadek wskaźnika przeludnienia w odniesieniu do młodych ludzi.

Poważna deprywacja materialna (wskaźnik niemożności zaspokojenia potrzeb życiowych) jest niższa niż w 2010 r., ale nadal dotyczy 8,3  proc. dzieci w wieku 14lat i młodszych oraz 8,7  proc. młodych ludzi.

Odsetek młodych ludzi, których nie było stać na opiekę medyczną, spadł z 2  proc. w 2010 r. do 1,4  proc. w 2016 r.

Młodzi ludzie wydają się również mniej skłonni do podejmowania zachowań stanowiących zagrożenie dla ich zdrowia. Ludzi młodych palących papierosy było w 2014 r. mniej niż w 2008 r. Jednakże 15,5  proc. młodych ludzi w wieku 15–24 lat i 24,6  proc. młodych ludzi w wieku 25–29 lat paliło papierosy codziennie. Ponadto w porównaniu z 2011 r. w 2015 r. mniejsza liczba szesnastolatków zgłaszała fakt upijania się alkoholem co najmniej raz w miesiącu. Odsetek młodych ludzi uczestniczących w wypadkach drogowych zmniejszył się w wielu państwach członkowskich, przy czym ludzie młodzi stanowią nadal zbyt duży odsetek wśród osób zgłaszających obrażenia związane z wypadkami drogowymi.

Wydaje się rosnąć zainteresowanie wolontariatem, w który w 2018 r. zaangażowało się 34  proc. młodych ludzi, co oznacza wzrost o 10  proc. od 2011 r. Odnotowano również niewielki wzrost odsetka młodych ludzi biorących udział w działaniach na szczeblu społeczności lokalnych (12  proc. w 2011 r. i13  proc. w 2017 r.).

Nieco ponad 50  proc. osób w wieku 15–24 lat wyraziło zainteresowanie polityką w 2017 r. w porównaniu z około 40 proc. w 2010 r. O ile w tym samym okresie zainteresowanie polityką wzrosło we wszystkich grupach wiekowych, wśród ludzi młodych odnotowano największy wzrost tego zainteresowania.

W 2017 r. 16  proc. młodych ludzi stwierdziło również, że wyraziło swoje poglądy i pomysły w internecie. Prawie 80 proc. młodych ludzi w wieku 15–24 lat w 2017 r. stwierdziło, że czuje się obywatelami UE - jest to o 9 proc. więcej niż w 2010 r. Taki sam wzrost o 9 proc. odnotowano również w przypadku osób w wieku 25–39 lat.

Wśród wyzwań, jakie stoją przed krajami członkowskimi UE w kwestii młodzieży opracowanie zwraca uwagę m.in. na kwestie edukacyjne podnosząc, że jedna piąta piętnastolatków w UE nie posiada solidnej umiejętności czytania ani znajomości matematyki i nauk ścisłych, a mimo iż języki obce nauczane są we wszystkich państwach członkowskich, niewiele z tych państw dysponuje środkami pozwalającymi sprawdzić, czy uczniowie stają się niezależnymi użytkownikami tych języków.

Tylko 47 proc. osób w wieku 16–24 lat z niskim poziomem wykształcenia posiada umiejętności cyfrowe wykraczające poza podstawowe umiejętności korzystania z technologii cyfrowych, a 20 proc. z nich posiada niskie umiejętności cyfrowe. Osoby z wykształceniem średnim I stopnia lub niższym są trzykrotnie bardziej zagrożone bezrobociem niż absolwenci w grupie wiekowej 25–29 lat; 5,4 proc. aktywnych zawodowo ludzi młodych należy do grupy długotrwale bezrobotnych.

W opracowaniu zwrócono też m.in. uwagę, że młodzi ludzie najczęściej nie głosują ani nie kandydują w wyborach. Frekwencja wyborcza osób w wieku 15–30 lat spadła z 79  proc. w 2011 r. do 46  proc. w 2014 r., ale ponownie wzrosła do 64  proc. w 2017 r. Kiedy jednak zdecydują się na oddanie głosu, młodzi ludzie częściej uczestniczą w wyborach lokalnych i krajowych niż w wyborach regionalnych i europejskich.

Odpowiedzią UE na wyzwania dotyczące osób młodych jest strategię na rzecz młodzieży, która obejmuje dziedziny takie jak zatrudnienie, przedsiębiorczość, włączenie społeczne, uczestnictwo, kształcenie, szkolenie, zdrowie, dobrostan, wolontariat, wymiar globalny, kreatywność i kultura.

Strategia wsparta jest przez programy jak: Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych, Erasmus+ i Europejski Korpus Solidarności. Wykorzystywane są również środki z funduszy przeznaczonych na inne konkretne obszary polityki.

Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych została uruchomiona w 2013 r. w celu wsparcia młodych ludzi żyjących na obszarach, na których stopa bezrobocia wśród młodzieży w 2012 r przekroczyła 25 proc., a następnie w 2016 r. inicjatywa ta została przedłużona. Całkowity budżet Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych na lata 2014–2020 dla wszystkich kwalifikujących się państw członkowskich wynosi 8,8 mld EUR.

Erasmus+ to unijny program finansowania kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu; jego budżet ma na celu zapewnienie mobilności edukacyjnej dla uczestników. Obecnie omawiany jest nowy wniosek w sprawie przedłużenia funkcjonowania programu na lata 2021–2027. Proponuje się budżet w wysokości około 30 mld EUR, z czego 3 mld EUR zostałoby przeznaczone na młodzież, 25 mld EUR na edukację i szkolenia, a 550 mln EUR na sport masowy; celem jest dotarcie do 12 mln uczestników, czyli do liczby trzykrotnie większej niż ma to miejsce w obecnym programie. Podczas ostatniej kadencji Parlament wyraził chęć ustanowienia budżetu bliższego 45 mld EUR i położenia większego nacisku na integrację młodych ludzi o mniejszych szansach.

Erasmus dla młodych przedsiębiorców to program wymiany, który daje nowym młodym przedsiębiorcom możliwość uczenia się od doświadczonych przedsiębiorców w innym państwie uczestniczącym w programie. Młodzi przedsiębiorcy współpracują z bardziej doświadczonymi kolegami przez okres od jednego do sześciu miesięcy. Wszyscy przedsiębiorcy objęci programem to mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa. Program dysponuje pulą środków finansowych w wysokości 55,3 mln EUR do 2020 r.

Europejski Korpus Solidarności jest rozszerzeniem wolontariatu europejskiego w ramach programu Erasmus+. Przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker w swoim przemówieniu o stanie Unii w 2016 r. podkreślił znaczenie inwestowania w młodych ludzi przez zapewnienie im nowych możliwości. Dzięki korpusowi młodzi ludzie angażują się w projekty solidarnościowe, które sprzyjają poczuciu przynależności do projektu europejskiego, pielęgnują jedną z jego najbardziej podstawowych wartości i otrzymują pomoc w podnoszeniu kwalifikacji i poprawie perspektyw zawodowych. Łączny budżet Korpusu na lata 2018–2020 wynosi 375,6 mln EUR, a jego celem jest zaangażowanie 100 000 młodych wolontariuszy. Podczas ostatniej kadencji Parlament omawiał nowy wniosek dotyczący przedłużenia okresu działalności na lata 2021–2027.

js/