Założeniem gospodarki o obiegu zamkniętym jest pozostawanie produktów, materiałów i surowców w obiegu tak długo jak to możliwe, a przez to – ograniczenie do minimum wytwarzania odpadów. Ideą jest, że życie produktu nie kończy się zaraz po jego użytkowaniu, ponieważ po nim następuje odzysk i ponowne wykorzystanie surowców.

Wdrażanie tej koncepcji to jeden z priorytetów Komisji Europejskiej w kończącej się kadencji. Pod koniec 2015 r. KE przedstawiła plan działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym1 oraz pierwszy pakiet propozycji legislacyjnych. W kolejnych latach pojawiły się następne propozycje.

„Działania te mają na celu wsparcie tworzenia go‑spodarki o obiegu zamkniętym na wszystkich etapach łańcucha wartości: od projektowania i produkcji przez konsumpcję, naprawę i regenerację, po zagospodarowanie odpadów i uzyskiwanie surowców wtórnych” – wskazuje ekspert. „Kompleksowość i zakres tych przedsięwzięć świadczą o dążeniu do głębokiej transformacji obecnego modelu gospodarczego” - ocenia.

Przykładowo w dziedzinie projektowania obecnie jednym z kluczowych aktów prawnych dotyczących jest dyrektywa w sprawie ekoprojektu, odnosząca się do produktów elektrycznych i elektronicznych. „Dla jedenastu wybranych grup produktów (m.in. zmywarek do naczyń, pralek i pralko‑suszarek, chłodziarek, lamp, wyświetlaczy elektronicznych, w tym monitorów telewizyjnych) opracowane zostały minimalne wymogi związane z możliwością naprawy, dostępnością części zamiennych, możliwością demontażu i recyklingu po zakończeniu cyklu życia produktu” – wyjaśnia ekspert.

Jak jednak zauważa, transformacja w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym zależy w znacznym stopniu od wyborów dokonywanych przez konsumentów. „Aby ułatwić im podejmowanie świadomych decyzji, Komisja opracowuje jednolitą metodykę obliczania tzw. śladu środowiskowego dla różnych grup produktów” - podkreśla. Ślad środowiskowy jest miarą wskazującą wielkość presji na środowisko powodowaną przez dany produkt w ciągu całego cyklu życia, od etapu produkcji po jego użytkowanie i wycofanie z użytkowania. „W przygotowaniu jest również system oceny punktowej dotyczący zdatności produktów do naprawy” – podaje Mirosław Gwiazdowicz.

Zaznacz, że transformacja w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym jest odpowiedzią na kryzys środowiska naturalnego, wyczerpywanie się zasobów naturalnych oraz utrzymującą się zależność od importu surowców strategicznych z krajów trzecich.

„To proces długotrwały i wymagający zmian prawnych, organizacyjnych i społecznych, nie tylko na poziomie unijnym, ale też krajowym” – podsumowuje ekspert. „Wiążą się z tym liczne zobowiązania nakładane na państwa członkowskie oraz podmioty gospodarcze. Efektem postępującej transformacji ma być jednak bardziej efektywne gospodarowanie zasobami, rozwój nowych technologii, słabsza presja na środowisko naturalne oraz mniejsza zależność od surowców spoza Unii” – wylicza.

aba/