„Priorytetem polskiego przewodnictwa w Radzie UE było bezpieczeństwo i mamy tutaj konkretne osiągnięcia” - powiedział niedawno dziennikarzom w Brukseli minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski. Wymienił m.in. wynegocjowany pod polskimi auspicjami program pożyczkowy SAFE w wysokości 150 mld euro na inwestycje w obronność oraz mechanizm EDIP, który ustanowi model współpracy państw członkowskich w wymiarze obronności.

Polskie przewodnictwo w Radzie UE przypadło na okres przełomowych rozstrzygnięć pod względem budowania unii obronnej. „Przesadą byłoby powiedzenie, że to polska prezydencja sprawiła, że Unia zajmuje się bezpieczeństwem (...), ale to współgrało” - podkreślił analityk Polityki Insight Tomasz Bielecki. Podobnie było z tzw. symplifikacją - ogłoszona przez Tuska deregulacja w kraju wpisała się w cel upraszczania europejskich przepisów, który jeszcze przed polską prezydencją ogłosiła von der Leyen. „To było takie wzajemne dopalanie się, przyspieszanie ze strony polskiej i ze strony ogólnounijnej” - powiedział Bielecki.

Zmiany w podejściu do obronności, które zaczęły zachodzić w UE w następstwie rosyjskiej napaści na Ukrainę, przyspieszyły, gdy w listopadzie 2024 r. wybory w USA wygrał Donald Trump. Wśród państw unijnych zapanowała zgoda, że Europa musi sama się zbroić - w porozumieniu z, ale niezależnie od USA. Przełożyło się to na znaczący pakiet w sprawie dozbrajania, który zaproponowała Komisja Europejska, a nad którym prace polska prezydencja zakończyła szybko, bo w ciągu niecałych dwóch miesięcy.

Na poczet sukcesów polskiej prezydencji dziennikarz Radia Wolna Europa Rikard Jozwiak zalicza też rekordową liczbę wynegocjowanych pakietów sankcyjnych oraz embargo na import rosyjskich i białoruskich nawozów. Polsce udało się doprowadzić do zaakceptowania przez kraje członkowskie 16. i 17. pakietu sankcyjnego, a przed końcem czerwca prawdopodobne jest porozumienie w sprawie 18 pakietu, który obejmie m.in. gazociągi Nord Stream i kolejne rosyjskie banki. Trzy pakiety sankcyjne w czasie jednej prezydencji będą rekordem, z kolei nałożenie embarga na rosyjskie nawozy przełamało długą blokadę lobby rolnego.

Polska prezydencja doprowadziła do utwardzenia stanowiska Unii wobec Kremla, ale nie przyniosła przełomu w kwestiach dotyczących Ukrainy. Do tej pory nie udało się - i na kilka dni przed końcem prezydencji nic nie wskazuje, by miało się to zmienić - przełamać weta Węgier w kwestii otwarcia pierwszego klastra w negocjacjach akcesyjnych z Kijowem. Tymczasem KE może do końca roku dać zielone światło na otwarcie wszystkich sześciu.

W ocenie Jozwiaka stało się tak, ponieważ na potrzeby wyborów prezydenckich w Polsce ukryto większość spraw związanych z Ukrainą.
„Polska prezydencja była w dużej mierze ukształtowana przez polskie wybory prezydenckie i z tego powodu nie była szczególnie zainteresowana niczym proukraińskim, dopóki wybory się nie skończyły. Potem zabrakło już czasu” - powiedział.

Uniki, jakie robiła polska prezydencja, by w kampanii wyborczej uniknąć trudnych tematów, odnotowali też dyplomaci niektórych państw członkowskich. „Przy uznaniu dla sprawności negocjacyjnej (Polski - PAP), to ta ostrożność ze wszystkim, co może być drażliwe w polityce wewnętrznej, była odbierana z pewnym zniecierpliwieniem, choć różne prezydencje to robią” - zaznaczył Bielecki. Polsce udało się też wywrzeć nacisk na KE, by poczekała z proponowaniem celu klimatycznego na 2040 r. oraz z nowym porozumieniem handlowym z Ukrainą.

Jozwiak zauważył też, że Polska w trakcie swojej prezydencji - drugiej od przystąpienia do UE - pokazała się jako doświadczony gracz na scenie unijnej. Tym samym zadała kłam utrzymywanemu niekiedy wśród zachodnich dyplomatów podziałowi na stare i nowe państwa członkowskie. „Wizerunek ma znaczenie, a Polska pokazała, że umie wykorzystywać tzw. soft power. Polscy ministrowie i dyplomaci byli sprawni, dostępni dla dziennikarzy, mówili po angielsku” - zaznaczył czeski komentator.

Sukcesy w Brukseli nie przebiły się jednak do polskiej opinii publicznej. Bielecki zwrócił uwagę, że w odróżnieniu od pierwszej polskiej prezydencji, kiedy - jak ocenił - z przesadą próbowano pokazywać, że Polska rządzi Europą, tym razem tej otoczki wielkiej polityki, wyrażanej m.in. przez urządzanie szczytów, nie było.

mce/ mam/