Polska od chwili wejścia do Unii Europejskiej otrzymała 55 mld złotych dotacji unijnych na cele energetyczne – wynika z raportu Polskiego Instytut Ekonomicznego na temat roli funduszy europejskich w polskiej infrastrukturze energetycznej. Największymi beneficjentami programów unijnych były: woj. zachodniopomorskie, woj. dolnośląskie i woj. mazowieckie.
Polski Instytut Ekonomiczny opublikował raport „Dwie dekady modernizacji. Rola Funduszy Europejskich w polskiej infrastrukturze energetycznej” podsumowujący wpływ środków unijnych na rozwój polskiej branży energetycznej w latach 2004-2024. W raporcie wskazano, jaki wpływ miały fundusze unijne na rozwój regionów, odnawialnych źródeł energii i międzynarodowych inwestycji.
Miliardy na polską energetykę
W latach 2004-2024 Polska otrzymała z Unii Europejskiej 55 mld zł dotacji na cele energetyczne, w tym rozbudowę istniejącej infrastruktury i budowę systemów odnawialnych źródeł energii.
Wśród beneficjentów inwestycji energetycznych największe dofinansowanie w ciągu ostatnich 20 lat otrzymało woj. zachodniopomorskie (12,5 mld zł). Jak wskazano w raporcie, wysoki poziom finansowania wynika z budowy i późniejszej rozbudowy Terminalu Regazyfikacyjnego Skroplonego Gazu Ziemnego w Świnoujściu (blisko 6 mld zł) i budowy linii Gdańsk Przyjaźń-Żydowo Kierzkowo-Słupsk wraz z budową stacji (1 mld zł). Wśród beneficjentów z wysokim dofinansowaniem unijnym znalazły się też woj. dolnośląskie (10 mld zł) i mazowieckie (7 mld zł).
W woj. zachodniopomorskim odnotowano też najwyższe wartości dotacji na cele związane z energetyką na mieszkańca (blisko 2100 zł). W dalszej kolejności wysokie wartości dotacji odnotowały województwa: lubelskie (1712 zł na mieszkańca), podlaskie (1370 zł na mieszkańca), świętokrzyskie (1323 zł na mieszkańca) i warmińsko-mazurskie (1208 zł na mieszkańca).
Większy udział OZE w ogólnej produkcji energii
Jak wskazali autorzy raportu, do 2023 r. wielkość produkcji elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wzrosła ponad jedenastokrotnie, a z węgla brunatnego i kamiennego zmalała 1,5-krotnie.
„W 2004 r. aż 94 proc. produkowanej energii elektrycznej pochodziło ze spalania węgla, a tylko 3 proc. z OZE, zaś w 2023 r. 27 proc. – z OZE, a 59 proc. – z węgla” – wskazano w raporcie.
Autorzy wskazali, że do 2027 r. unijne dofinansowania projektów związanych z rozwojem odnawialnych źródeł energii w Polsce mogą wynieść łącznie 20,1 mld zł. Największy udział mają planowane projekty związane z budową morskich farm wiatrowych – planowany koszt inwestycji to bowiem 14,5 mld zł. Wśród zakontraktowanych projektów znajdują się też
inwestycje fotowoltaiczne (3,18 mld zł), lądowe farmy wiatrowe (1,9 mld zł) i biogazownie (0,54 mld zł).
Wydatki na projekty energetyczne współfinansowane przez Fundusze Europejskie w podziale na wybrane cele inwestycji (w mld zł). Źródło: opracowanie własne PIE na podstawie danych z mapadotacji.gov.plZagraniczne inwestycje na polskim rynku energetycznym
Przy wsparciu Unii Europejskiej Polska zyskała specjalne fundusze na rozwój sektora energetycznego z Islandii, Norwegii i Lichtensteinu. Mowa o Mechanizmie Finansowym EOG i Norweskim Mechanizmie Finansowym, które stanowią formę dotacji zagranicznej udzielanej nowym członkom Unii Europejskiej przez wyżej wspomniane kraje. W zamian za udzieloną pomoc finansową darczyńcy zyskują dostęp do wewnętrznego rynku Unii Europejskiej, mimo że nie są jej członkami.
I tak, w latach 2004-2021 Polska zyskała z Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Mechanizmu Finansowego EOG 8,59 mld zł, a na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu kolejne 2,18 mld zł dotacji.
Dzięki funduszom unijnym możliwa była też rozbudowa połączenia elektroenergetycznego między Polską a Litwą. W wyniku realizacji projektu zbudowano cztery linie elektroenergetyczne o łącznej długości ok. 400 km, zbudowano pięć stacji elektroenergetycznych, zmodernizowano dwie już pracujące stacje i zwiększono moc przesyłową między obydwoma krajami o ok. 500 MW. Inwestycja wyniosła blisko 2140 mln zł, z czego 42 proc. (896,84 mln zł) pochodzi z Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Polska będzie największym beneficjentem SFK
Nasz kraj będzie też beneficjentem Społecznego Funduszu Klimatycznego. Środki pozyskane w ramach tego funduszu mogą być przeznaczone na inwestycje w zakresie poprawy efektywności energetycznej, rozwój mobilności, renowację budynków i wymianę źródeł ciepła. Jak poinformowano w raporcie, Polska będzie największym beneficjentem Społecznego Funduszu Klimatycznego – w latach 2026-2032 do naszego kraju trafi 51,98 mld zł, czyli 17,6 proc. całkowitej wartości funduszu.
mc/