We wtorek, 20 lutego negocjatorzy Parlamentu Europejskiego i Rady osiągnęli wstępne porozumienie w sprawie zmienionej dyrektywy dotyczącej jakości powietrza. Nowe prawo ma na celu zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza w UE, aby do roku 2050 zapewnić obywatelom czyste i zdrowe środowisko oraz zerowe zanieczyszczenie powietrza.
Bardziej rygorystyczne normy jakości powietrza
W nowych przepisach określono bardziej rygorystyczne limity i wartości docelowe na rok 2030 w porównaniu z obecnymi przepisami dla kilku substancji zanieczyszczających, w tym cząstek stałych (PM2,5, PM10), NO2 (dwutlenek azotu) i SO2 (dwutlenek siarki). Dla dwóch substancji zanieczyszczających o największym udokumentowanym wpływie na zdrowie człowieka, czyli PM2,5 i NO2, roczne wartości dopuszczalne mają zostać zmniejszone o ponad połowę z 25 µg/m3 do 10 µg/m3 oraz z 40 µg/m3 do 20 µg/m3 odpowiednio.
W miastach ma się pojawić więcej punktów pomiaru jakości powietrza.
Ponadto normy jakości powietrza zostaną poddane przeglądowi do dnia 31 grudnia 2030 r., a następnie będą analizowane co najmniej raz na pięć lat lub częściej, jeśli pojawią się nowe badania naukowe, w tym zmienione wytyczne WHO w zakresie jakości powietrza.
Państwa członkowskie będą mogły wnioskować o przesunięcie terminu osiągnięcia dopuszczalnych wartości jakości powietrza na rok 2030 nawet o dziesięć lat, jeśli zostaną spełnione określone warunki, w tym gdy niezbędne redukcje można osiągnąć jedynie poprzez wymianę znacznej części istniejących domowych systemów grzewczych powodujących przekroczenia emisji zanieczyszczeń.
Lepsza ochrona obywateli
Współprawodawcy zgodzili się, aby obecnie fragmentaryczne wskaźniki jakości powietrza w całej UE były porównywalne, jasne i publicznie dostępne. Wskaźniki te mają również dostarczać informacji na temat objawów związanych ze szczytami zanieczyszczenia powietrza i związanymi z nimi zagrożeniami dla zdrowia w przypadku każdej substancji zanieczyszczającej, w tym informacje dostosowane do grup szczególnie wrażliwych, zgodnie z żądaniem Parlamentu Europejskiego.
Uzgodniono również, że obywatelom i organizacjom pozarządowym zajmującym się ochroną środowiska należy zapewnić dostęp do wymiaru sprawiedliwości w celu zakwestionowania wdrożenia niniejszej dyrektywy w państwach członkowskich oraz że obywatele powinni mieć prawo do odszkodowania w przypadku uszczerbku na zdrowiu w wyniku naruszenia nowych przepisów krajowych.
Europoseł sprawozdawca Javi López (S&D) powiedział, że porozumienie stanowi ważny krok w naszych nieustających wysiłkach na rzecz zapewnienia czystszej i zdrowszej przyszłości dla wszystkich Europejczyków.
"Parlament odegrał kluczową rolę w przeglądzie przestarzałych unijnych norm jakości powietrza, z których niektóre miały od 15 do 20 lat, koncentrując się na lepszym monitorowaniu jakości powietrza w pobliżu głównych źródeł zanieczyszczeń, skuteczniejszej ochronie wrażliwych i bezbronnych grup ludności oraz zapewnieniu władzom lokalnym możliwości wsparcie, którego potrzebują, aby skutecznie egzekwować nowe standardy” - zaznaczył hiszpański europoseł.
Źródło: EEA, https://www.eea.europa.eu/themes/air/urban-air-quality/european-city-air-quality-viewerPorozumienie musi jeszcze zostać przyjęte przez Parlament i Radę, po czym nowe prawo zostanie opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE i wejdzie w życie 20 dni później. Kraje UE będą miały wówczas dwa lata na zastosowanie nowych przepisów.
Zanieczyszczenie powietrza w dalszym ciągu jest główną przyczyną przedwczesnych zgonów w UE, co roku powoduje około 300 tys. przedwczesnych zgonów. W październiku 2022 r. Komisja zaproponowała przegląd unijnych przepisów dotyczących jakości powietrza, określając bardziej ambitne cele na 2030 r., aby osiągnąć cel zerowego poziomu zanieczyszczeń do 2050 r. zgodnie z planem działania na rzecz zerowego poziomu zanieczyszczeń.
mp/