Z ogólnej liczby osób, które uzyskały obywatelstwo jednego z państw członkowskich UE w 2017 r., 17 proc. to byli obywatele innego państwa członkowskiego UE. Jednak zdecydowana większość nowych obywateli Unii to osoby spoza UE lub bezpaństwowcy.

Największą grupą, która uzyskała obywatelstwo państwa członkowskiego UE (w którym mieszkali w 2017 r.) byli obywatele Maroka (67 900 osób, z czego 83 proc. uzyskało obywatelstwo Włoch, Hiszpanii lub Francji). Wyprzedzili oni obywateli Albanii (58 900, 97 proc. nabyło obywatelstwo Grecji lub Włoch), Indii (31 600, ponad 53 proc. nabyło brytyjskie obywatelstwo), Turcji (29 900, ponad 50 proc. nabyło obywatelstwo niemieckie), Rumunii (25 000, 32 proc. nabyło włoskie obywatelstwo), Pakistanu (23 100, 45 proc. nabyło obywatelstwo Wielkiej Brytanii), Polski (22 000, 63 proc. nabyło obywatelstwo Stanów Zjednoczonych lub Niemiec) i Brazylii (21 600, 74 proc. uzyskało obywatelstwo Włoch lub Portugalii).

Marokańczycy, Albańczycy, Hindusi, Turcy, Rumuni, Pakistańczycy, Polacy i Brazylijczycy reprezentowali razem około jednej trzeciej (34 proc.) ogólnej liczby osób, które nabyły obywatelstwo państwa członkowskiego UE w 2017 r. 

 

Prawa i obowiązki obywateli UE 

Zgodnie z unijnymi traktatami obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo jednego z państw członkowskich. Obywatelstwo definiuje się w oparciu o prawo krajowe tego państwa. Obywatelstwo UE ma charakter uzupełniający w stosunku do obywatelstwa krajowego, jednak go nie zastępuje. Obywatelstwo Unii obejmuje szereg dodatkowych praw i obowiązków poza tymi wynikającymi z obywatelstwa państwa członkowskiego.

Dla wszystkich obywateli Unii obywatelstwo unijne oznacza:

- prawo do swobodnego przemieszczania się i osiedlania na terytorium państw członkowskich (art. 21 TFUE),
- prawo do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach lokalnych (art. 22 ust. 1 TFUE) w państwie członkowskim zamieszkania na takich samych warunkach jak obywatele tego państwa,
- prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej ze strony władz innego państwa członkowskiego na terytorium państwa trzeciego (nienależącego do UE), jeżeli ich własny kraj nie posiada tam swojego przedstawicielstwa, na takich samych warunkach jak obywatele tego państwa członkowskiego,
- prawo do składania petycji do Parlamentu Europejskiego (art. 24 ust. 2 TFUE) oraz prawo do zwrócenia się do powołanego przez Parlament Europejski Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich (art. 24 ust. 3 TFUE) w sprawach dotyczących przypadków niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji lub organów unijnych
- prawo do pisemnego zwrócenia się do każdej instytucji lub organu UE w jednym z języków państw członkowskich oraz do otrzymania odpowiedzi w tym samym języku (art. 24 ust. 4 TFUE),
- prawo dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, z zastrzeżeniem określonych warunków (art. 15 ust. 3 TFUE).

Rola Parlamentu Europejskiego

Wybierając Parlament Europejski w wyborach bezpośrednich, obywatele Unii korzystają z jednego ze swych podstawowych praw w Unii Europejskiej, tj. prawa do demokratycznego uczestnictwa w europejskim politycznym procesie decyzyjnym (art. 39 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej). 

W kwestii trybu wyboru posłów Parlament zawsze wzywał do wprowadzenia jednolitego systemu wyborczego we wszystkich państwach członkowskich. Zgodnie z art. 223 TFUE Parlament Europejski opracowuje projekt w celu „ustanowienia przepisów niezbędnych do umożliwienia wybrania swoich członków w powszechnych wyborach bezpośrednich zgodnie z jednolitą procedurą we wszystkich Państwach Członkowskich lub zgodnie z zasadami wspólnymi dla wszystkich Państw Członkowskich”. Rada określa następnie niezbędne przepisy (stanowiąc jednomyślnie i po zatwierdzeniu przez większość posłów do PE), które wejdą w życie po ich zatwierdzeniu przez państwa członkowskie zgodnie z ich odnośnymi wymogami konstytucyjnymi.

Parlament Europejski zawsze dążył do powiązania obywatelstwa Unii z kompleksowymi prawami. Opowiadał się za określeniem obywatelstwa Unii na zasadzie autonomii unijnej, aby obywatele UE posiadali niezależny status. Ponadto Parlament od początku opowiadał się za włączeniem praw człowieka i praw podstawowych do prawa pierwotnego oraz wzywał do przyznania obywatelom UE możliwości wszczęcia postępowania przed TSUE w przypadku naruszenia tych praw przez instytucje Unii lub państwo członkowskie (rezolucja z dnia 21 listopada 1991 r.).

mp/